|
Retabulum z kapliczki Retabulum zostało zakupione do muzeum w 1981 roku. Przez lata przechowywane było na strychu z sianem. Pierwotnie nastawa ta pochodziła z kapliczki w Falkowej pod Nowym Sączem. Retabulum stanowi bardzo interesujący przykład snycerstwa z pogranicza sztuki cechowej i amatorskiej. |
Rzeźba „Madonna z Krużlowej” Figura ta uchodzi za najdoskonalsze dzieło rzeźbiarskie epoki tzw. stylu pięknego około roku 1400 na obszarze Małopolski. Przetworzono tu w drewnie repertuar form wypracowany wcześniej w rzeźbie kamiennej (tzw. Piękne Madonny): charakterystyczne kaskady fałd po bokach, fałdy frontalne przebiegające na torsie Marii po półkolu, niżej wyostrzające się w literę V, a jeszcze niżej, na cokole, rozłożone szeroko, jako optyczna podstawa figury. Cechę szczególną rzeźby stanowi wysunięcie Dzieciątka i nadanie mu swoistej autonomii przestrzennej, co sprawia, że kompozycja jest harmonijne zrównoważona. Zwroty głów Marii i małego Jezusa, odpowiadające sobie w ujęciu zwierciadlanym, akcentują zarazem oddaną z niezwykłym autentyzmem psychiczną łączność Matki i Dziecka. Nie wyklucza to głębokiej symboliki religijnej przedstawienia. |
Rzeźba „Św. Stanisław” („Św. Marcin z Tours”?) Przez wiele lat uważano, że rzeźba przedstawia św. Stanisława, u stóp którego klęczy wskrzeszony przez niego komes Piotr. Jednak postać komesa zazwyczaj przedstawiano półnagą, spowitą jedynie całunem, a w tym przypadku postać jest kompletnie ubrana. Co więcej, jego goleń ochrania ułatwiająca poruszanie się na klęczkach deszczułka: motyw występujący w wielu późnogotyckich przedstawieniach żebraków. Dlatego w katalogu wystawy Wokół Wita Stwosza rzeźba została zinterpretowana jako przedstawienie św. Marcina z Tours, którego, ze względu na jego opiekuńczy stosunek do nędzarzy, ukazywano w towarzystwie żebraka. |
Rzeźba „Św. Antoni Opat” Rzeźba pochodzi z ufundowanego w 1558 roku renesansowego retabulum nieistniejącego ołtarza pw. św. Antoniego Opata w katedrze na Wawelu. Ołtarz został rozebrany w 1746 roku. Losy rzeźby do roku 1900, kiedy odnotowano ją jako własność Stanisława Larysz-Niedzielskiego w Śledziejowicach, pozostają nieznane. |
Rzeźba „Madonna z Dzieciątkiem” Rzeźba ukazuje Madonnę w lekkim kontrapoście z głową pochyloną na prawe ramię, która trzyma na prawej ręce ukazane frontalnie Dzieciątko. Figura wydrążona w środku, najprawdopodobniej była przeznaczona do umocowania w niszy retabulum ołtarzowego. |
Posąg św. Stanisława Rzeźba pełnoplastyczna przedstawia pozbawioną atrybutów postać św. Stanisława w stroju pontyfikalnym. Figura, pierwotnie usytuowana na szczycie fasady zachodniej katedry na Wawelu, została zdjęta w czasie prac konserwatorskich w roku 1898 i zastąpiona w roku następnym kopią wykonaną przez Zygmunta Langmana. |
Płaskorzeźba „Koronacja Matki Boskiej” Płaskorzeźba została zakupiona do zbiorów w 1969 roku w salonie krakowskiej „Desy”. Prawdopodobnie powstała w XVII wieku i jest jedną z najstarszych i najcenniejszych rzeźb w zbiorach sądeckich. |
Rzeźba „Chrystus w Ogrójcu” Rzeźba Chrystus w Ogrójcu to przedstawienie momentu modlitwy Jezusa na Górze Oliwnej tuż przed pojmaniem. Mogła stanowić fragment niezachowanej kompozycji ukazującej modlącego się Chrystusa w towarzystwie śpiących apostołów oraz anioła z kielichem goryczy — zwiastującym przyszłą mękę. |
Obraz „Św. Jan Jałmużnik” z kościoła parafialnego w Racławicach Olkuskich Obraz ze św. Janem Jałmużnikiem stanowił środkową część zwieńczenia nastawy ołtarzowej, jednak nie jemu poświęcona była ikonografia całego ołtarza. Prawdopodobnie w XVIII wieku całą zaginioną nastawę (lub tylko niniejsze zwieńczenie) przekazano do kościoła Narodzenia NMP w Racławicach Olkuskich z innej światyni. Być może jest to obraz z ołtarza znajdującego się niegdyś w kościele Mariackim w Krakowie (w 1521 roku wspomniano ołtarz Najświętszej Marii Panny i św. Jana Jałmużnika), który został przywieziony do Racławic po zastąpieniu tamtejszego wyposażenia nowymi nastawami ołtarzowymi w l. 40. XVIII w. |
Obraz „Święte z Dębna” przedstawiający św. Katarzynę i św. Agnieszkę Tak zwana „Deska z Dębna” jest najstarszym znanym przykładem malarstwa tablicowego w Małopolsce. Przedstawienie namalowane temperą na desce lipowej z dodaniem srebrzenia i laserunków. Święte o ciemnych włosach, zwrócone lekko w bok, ubrane w długie tuniki i płaszcze, w rękach trzymają palmy. |
Rzeźba „Chrystus Zmartwychwstały” Dzieło pochodzi z nieistniejącego już kościoła w Mogilanach. Był to kościół drewniany, wybudowany przed 1440 rokiem, który przetrwał do początku XVII wieku (prawdopodobnie spłonął). Jedyne, co po nim pozostało, to prezentowana rzeźba Chrystusa Zmartwychwstałego, odnaleziona na strychu w 1965 roku. Po konserwacji, w 1968 roku została przekazana do Muzeum Regionalnego w Myślenicach jako dar Urzędu Parafialnego w Mogilanach. |
Racjonał biskupów krakowskich Najstarsza wzmianka o racjonale biskupów krakowskich znajduje się w Kalendarzu Krakowskim, gdzie pod rokiem 1347 zapisano: obiit Johannes Grotkonis episcopus famosus Cracoviensis, qui [...] racionale quod vocatur alio nomine palium beati Petri, a sede apostolica impetravit (z łac.: „zmarł Jan Grotowic sławnej pamięci biskup krakowski, który […] uzyskał w Stolicy Piotrowej przywilej używania racjonału, zwanego inaczej płaszczem św. Piotra”). W biogramie Grotowica zamieszczonym w Vitae episcoporum cracoviensium Jan Długosz (zm. 1480) opisał okoliczności, w jakich doszło do uzyskania przywileju używania racjonału. Według kronikarza stało się to w czasie pobytu biskupa w Awinione na dworze papieża Benedykta XII w roku 1341. |
Rzeźba „Madonna Bolesna” z XVI wieku Figura Marii pochodzi z grupy Ukrzyżowania, z której zachowała się również rzeźba św. Jana Ewangelisty, stanowiąca jej pendant, która także należy do zbiorów Muzeum Ziemi Bieckiej. Początkowo uważano, że obie figury były umieszczone na belce tęczowej bieckiej fary, jednakże ich mały rozmiar w stosunku do przestrzeni fary według historyków sztuki wyklucza ten pogląd. Najprawdopodobniej stanowiły zwieńczenie jednej z nastaw ołtarzowych. Prawdopodobnie wzorem dla tej figury jest Matka Boska Bolesna należąca do grupy Ukrzyżowania z belki w kościele św. Krzyża w Krakowie. |
Gotycka herma relikwiarzowa Hermą nazywane są relikwiarze przybierające formy antropomorficzne, szczególnie popiersia, na których froncie znajduje się reservaculum na relikwię. Cechy stylistyczne tej rzeźby, w tym szczególnie charakterystyczny sposób rzeźbienia twarzy i włosów pozwala ją przypisać do grupy rzeźb małopolskich powstałych w warsztacie anonimowego Mistrza tworzącego w nurcie górnoreńsko-monachijskim. |
„Chrystus Ukrzyżowany” ze szpitala św. Jadwigi Szesnastowieczny krucyfiks pochodzi z bieckiego szpitala ufundowanego w 1395 roku przez królową Jadwigę. Krucyfiks z figurą w typie Christo morto. Sylwetka Chrystusa delikatnie opada, ramiona szeroko rozłożone, głowa przechylona na prawe ramię. Nogi delikatnie ugięte w kolanach, stopy niezachowane. |
Stuła krótsza z późnorenesansowego kompletu szat liturgicznych Stuła krótsza, podobnie jak stuła dłuższa z tego samego kompletu szat, została uszyta z czerwonego atłasu jedwabnego, z wzorem roślinnym broszowanym złotą nicią. Zakończenie obszyto złotą lamówką (galonem) o geometrycznym wzorze o szerokości 1,2 cm. Na zakończeniach i w części środkowej ozdobiono ją krzyżami ze złotej lamówki. Dodatkowo na środku, w XX wieku, doszyto kołnierzyk z kawałka koronki. |
Stuła dłuższa z późnorenesansowego kompletu szat liturgicznych Stuła jest częścią stroju liturgicznego używanego w liturgii wielu Kościołów chrześcijańskich. Ten długi pas tkaniny zakładany jest na szyję kapłana, a jego końce swobodnie opadają na pierś (w przypadku diakona zakładana jest ukośnie: z lewego ramienia na prawą stronę). Stuły jako elementu wchodzącego w skład zestawu szat liturgicznych używa się od początku średniowiecza. Symbolizuje ona urząd duchowny jako jarzmo Boże. |
Feretron przedstawiający św. Annę Samotrzeć i Chrystusa w koronie Zabytek datowany jest na przełom XVII i XVIII wieku i pochodzi z rozebranego w 1894 roku szczawnickiego drewnianego kościoła, wzniesionego w 1550 roku. |
Monstrancja z Korzkwi Monstrancja z Korzkwi jest przykładem żywotności form gotyckich i jednocześnie umiejętności łączenia ich z barokowymi, nowoczesnymi w momencie jej powstania. Monstrancja mogła być zmontowana z gotyckiej części górnej oraz XVII wiecznej stopy i trzonu. Istnieje również druga teoria, mówiąca o tzw. „nawrocie do gotyku”, czyli często spotykanym w 1. poł. XVII wieku powrocie do wyrobu anachronicznych wówczas elementów. Jest to przykład długiego okresu produkcji tradycyjnych gotyckich monstrancji wieżyczkowych, gdyż monstrancje promieniste zaczęły pojawiać się w Małopolsce ok. połowy wieku XVII. |
Drewniany kielich kościelny projektu Stanisława Witkiewicza Pośród przedmiotów przekazanych w 1922 roku do Muzeum przez Marię Dembowską (która wraz z mężem Bronisławem gromadziła jedną z pierwszych kolekcji etnograficznych na Podhalu) znajduje się również drewniany model kielicha kościelnego zaprojektowany przez Stanisława Witkiewicza, a wykonany przez Jędrzeja Trzebunię. |