|
Czy wiesz, że Co kryje wnętrze chaty krakowskiej Jakie pomieszczenia znajdowały się w chacie krakowskiej? Jakie sprzęty stanowiły jej wyposażenie? Najlepszym przewodnikiem w wędrówkach wyobraźni śladami mieszkańców podkrakowskich wsi są barwne opisy Seweryna Udzieli.
O samych mieszkańcach pisał on: „Krakowiak jest wzrostu średniego, barczysty, muszkularny, krępy, z piękną, kształtną głową, twarzą owalną o pięknych, łagodnych rysach, oko ma niebieskie, a nos wydatny. Włosy zawsze jasne u dzieci, później ciemnieją, stąd jest tutaj więcej szatynów (...). Rysy ich twarzy są przystojne; może niekiedy mężczyźni ładniejsi od kobiet”. |
 Heligonka Heligonka to ludowa odmiana akordeonu. Pierwsze wzmianki o tym instrumencie pochodzą z początku XVIII wieku, natomiast w 1829 roku mistrz organowy i fortepianowy Cyril Demain otrzymał w Wiedniu patent na wyrób heligonek. Wkrótce rozpoczęła się już fabryczna ich... |
 Rzeźba „Postać męska” Jana Wnęka Rzeźba Postać męska została wykonana z drewna, na którym widoczna jest zachowana szczątkowo polichromia. Figurę wykonał ok. 1850 roku — Jana Wnęk (1828–1869) z Odporyszowa, który był cieślą, rzeźbiarzem samoukiem i genialnym konstruktorem (między innymi maszyny latającej). |
Czy wiesz, że Pisanki w tradycji litewskiej Do tradycji Świąt Wielkanocnych należy zwyczaj święcenia pokarmów, a jajka zawsze były jego głównym składnikiem. Spożywano je, obdarowywano się nimi, stosowano je do zabiegów magicznych mających zapewnić dobry urodzaj i powodzenie w hodowli, a także używano ich w zabawach. Na Litwie, poza okresem Świąt Wielkanocnych, powszechny był zwyczaj wykonywania pisanek w dzień św. Jerzego (23 kwietnia), tradycyjnie przyjętym terminie pierwszego wiosennego wypasu bydła. |
Czy wiesz, że Historia myślenickiego zabawkarstwa Tradycje myślenickiego zabawkarstwa sięgają 20-lecia międzywojennego. W miarę prężnym, choć przez krótki czas, ośrodkiem zabawkarskim była Poręba, potem także Trzemeśnia, Łęki i Osieczany. Produkcję tę zapoczątkowali trzej bracia Witasowie z Poręby... |
Czy wiesz, że Drewniane zabawki ludowe Tak jak teraz plastik i różnego rodzaju tworzywa sztuczne, dawniej podstawowym budulcem zabawek było drewno. Zabawki, które trafiały do rąk dzieci, mogły pochodzić z trzech źródeł: były zrobione przez nie same (w kolekcji Wirtualnych Muzeów Małopolski można znaleźć rowerek wykonany przez 12-letniego chłopca), wystrugane... |
 Dzbanek gliniany ciemnobrązowy Garncarstwo, towarzyszące ludzkości od zarania dziejów, dzisiaj kojarzone jest już przede wszystkim z pamiątkami na ludową nutę, zaś funkcję glinianych naczyń z powodzeniem przejęły wytwory przemysłu, nieograniczone możliwościami kruchego materiału. Na początku XX wieku w okolicznych warsztatach garncarskich powstawały pamiątki, takie jak na przykład gliniane dzbanki, będące przykładem doskonałego kunsztu garncarskiego, świadectwem odwiedzin świętego miejsca oraz praktycznymi naczyniami, przykładowo na wodę święconą. |
 Drewniana skrzynia malowana z szufladką Skrzynie wianne, posagowe stanowiły tradycyjne wyposażenie panny młodej wnoszone przez nią do nowego gospodarstwa. Stawiało się ją naprzeciw drzwi wejściowych, w widocznym miejscu. Duża, malowana była powodem do dumy. |
 Rzeźba „Anioł” Karola Wójciaka Autor rzeźby, Karol Wójciak zwany „Heródkiem”, żył w latach 1892—1969; uznaje się go za jednego z najoryginalniejszych twórców nieprofesjonalnych. Postać anioła została ukazana w bardzo uproszczonej formie. |
 Pisanka z Kowna Pisanka ta może obrazować drogi, jakimi w pierwszych latach istnienia Muzeum Etnograficznego im. Seweryna Udzieli w Krakowie trafiały tu obiekty (także pisanki). Czasem przekazywano tu całe kolekcje zbierane przez lata, a czasem tylko pojedyncze przedmioty — efekt ofiarności społecznej, fascynacji i poszukiwań ludoznawczych, a niekiedy przypadkowych spotkań. |
 Lira korbowa z Łękawki Lira korbowa, nazywana również lirą, lirą kręconą lub lirą dziadowską, była instrumentem znanym w całej Europie, który początkami swymi sięga okresu średniowiecza. Na ziemiach polskich, już na początku XX wieku, tradycja muzykowania na tym instrumencie należała do rzadkości. Wchodziła w skład instrumentarium muzyki kościelnej, dworskiej, ludowej. Gra na lirze korbowej akompaniowała tańcom i śpiewanym pieśniom. |
 Szkatułka w formie sąsieka Kupujemy, dostajemy, kolekcjonujemy… przedmioty tak zwanego codziennego użytku — wiernych towarzyszy naszej rzeczywistości. Staramy się otaczać tymi, które sprawiają nam przyjemność, tymi, przy których szybciej zabiło nam serce, tymi, do których poczuliśmy sympatię od pierwszego wejrzenia. |
 Rzeźba „Rodzina artysty” Józefa Marka Rzeźba Rodzina artysty należy do sztuki inspirowanej twórczością ludowych snycerzy i nurtem nowego realizmu, kierunku zafascynowanego potoczną rzeczywistością. Nurt ludowy zyskał dużą popularność, począwszy od lat 60. XX wieku, pod wpływem zakopiańskiej szkoły Antoniego Kenara, znakomitego rzeźbiarza zakopiańskiego, wielbiciela ludowego rzemiosła i rzeźby podhalańskiej. |
 Skrzynia wianna Skrzynia wchodziła w skład posagu panny młodej. Dziewczyna gromadziła w niej swoje wiano — ubrania: świąteczne koszule, halki, spódnice, zapaski, chusty, prawdziwe korale, płótno domowej roboty, czasem haftowane obrusy. Podczas „przenosin” do domu męża otwierano wieko skrzyni, by sąsiedzi mogli zobaczyć zgromadzony posag. |
 Kapliczka „Cyrenejczyk pomaga nieść krzyż Chrystusowi” Kapliczka pochodzi z Łącka, w 1959 roku została podarowana muzeum. Reprezentuje typ kapliczki słupkowej z drewnianą skrzynką osadzoną na okorowanym pniu. |
 Łóżko krakowskie Wykonane z miękkiego drewna łóżko krakowskie nosi numer 1 w kolekcji Muzeum Etnograficznego w Krakowie – to pierwszy obiekt, który zapoczątkował muzealną kolekcję.
Rzeczy pierwsze, czyli jakie? Podstawowe, fundamentalne, założycielskie? Pierwszorzędne, pierwszoplanowe, najważniejsze, najbardziej potrzebne? A może najstarsze, najgłębiej schowane, zapomniane? |
 Szopka kukiełkowa autorstwa Franciszka Zięby Szopka kukiełkowa wykonana przez stolarza Franciszka Ziębę w roku 1935 jest pierwszym eksponatem darowanym do Muzeum — Nadwiślańskiego Parku Etnograficznego w Wygiełzowie i Zamku Lipowiec. Podstawa szopki jest dostosowana do potrzeb teatru marionetkowego. |
 Orawska skrzynia malowana Prezentowany obiekt to wysoka, ciemnozielona skrzynia, wsparta na czterech profilowanych nóżkach z szufladą na dole. Ścianę licową zdobi dekoracja malarska w postaci stojących prostokątów o wklęsło ściętych narożnikach, wyodrębnionych z tła miodowym kolorem i wąską bordową ramką. Środek pól zdobią trójgałązkowe kolczaste bukiety wyrastające z dzbanów. Rysunkiem zbliżone są do naturalnych kwiatów polnych, tylko kolorystyka — czerń, bordo, biel — oraz fantazyjne ulistwienie nadają im nierealistyczny wygląd. Charakter malatury z tendencją do naturalizmu wskazywałby na późną produkcję, a jej nieporadne malarstwo świadczyłoby o wiejskim warsztacie, czy nawet indywidualnej, a nie seryjnej produkcji. |
Czy wiesz, że Przydrożne krzyże i kapliczki Przydrożne krzyże wykonane z drewna miały zwykle kilka metrów wysokości. Z czasem drewno butwiało i trzeba je było na nowo wkopywać — zwykle dokonywano tego po dniu zadusznym. Czynność tę powtarzano do czasu, aż krzyż stawał się całkiem mały. Kapliczki i krzyże, które były wyrazem ludowej... |
 Obraz „Bukiet” Felicji Curyłowej Obraz reprezentuje kulturę zalipiańską, silnie związaną z powiatem dąbrowskim. Eksponat jest tym cenniejszy, że został namalowany przez Felicję Curyłową... |
