|
Zbroja turniejowa Zbroja turniejowa skompilowana z kilku garniturów zbroi zachodnioeuropejskich powstałych w połowie XVI wieku. Jej zasadniczą cześć stanowią kirys, obojczyk, naramienniki i taszki roboty najlepszych płatnerzy południowoniemieckich. Na napierśniku z ością i gąską, czyli występem w części brzusznej, wytrawiony jest w pionowych pasach motyw wici roślinnej oplatającej panoplia i instrumenty muzyczne. Styl ornamentyki wskazuje na norymberskie pochodzenie napierśnika. Naplecznik jest oznaczony marką miejską Norymbergi, obojczyk natomiast marką miejską Augsburga. Dekoracja trawiona wici roślinnej na naramiennikach jest zbliżona w stylu do wyrobów Antona Peffenhausera, płatnerza czynnego w Augsburgu. |
Czy wiesz, że Człowiek renesansu z Biecza? Kim był Marcin Kromer, autor XVI-wiecznej pracy na temat historii Polski, której dwa różne wydania — najstarsze i najpełniejsze — prezentujemy na naszym portalu? |
Czy wiesz, że „Ludzkość okazać przeciw tej leśnej potworze” Kolekcja Zygmuntowskich arrasów od czasu pierwszej prezentacji w komnatach wawelskich wzbudzała ogromny zachwyt. Ich bogactwo ideowo-artystyczne stanowiło intelektualny bodziec dla współczesnych im odbiorców, nie pozostając bez echa w ówczesnych dziełach literackich (Panegiryk Stanisława Orzechowskiego). Jan Kochanowski – zainspirowany widokiem satyra na jednej z tkanin królewskich (zob. Arras z monogramem Zygmunta Augusta na kartuszu podtrzymywanym przez satyry) – uczynił leśnego bożka głównym bohaterem swojego utworu satyryczno-politycznego Satyr albo Dziki mąż (1563, wydany 1564). |
Arras „Pomieszanie języków” z serii „Dzieje wieży Babel” Pomieszanie języków to trzecia tapiseria z serii Dzieje wieży Babel. Ludzie nie mogą się porozumieć i zaczynają się rozpraszać, porzucając nieukończoną budowę. Dwaj mężczyźni na pierwszym planie usiłują porozumieć się gestami, jednak najwyraźniej bez powodzenia. Obok nich w łódce siedzą dwie kobiety i mężczyzna, który ładuje do środka duży, owinięty sznurami pakunek. Za nimi zrezygnowani ludzie opuszczają miejsce budowy; robotnicy z jucznymi zwierzętami odchodzą w różne strony. Sama wieża wygląda na opuszczoną już od dawna – na jej niższych piętrach rosną drzewa. Nad niedokończoną budowlą unosi się Bóg. |
Arras nadokienny z postaciami trzymającymi rogi obfitości Arras zachował się w dwóch częściach. Podobnie, jak pozostałe tapiserie arkadowe tego rodzaju przeznaczone do wieszania nad wnękami okiennymi, został uszkodzony podczas przechowywania go w XIX wieku w Rosji. Wycięto wówczas jego środkową część. Na obu częściach tkaniny przedstawiono boginię w wieńcu palmowym na głowie. Siedząca postać trzyma w rękach róg obfitości, dzięki czemu możemy ją zidentyfikować jako Cererę, rzymską boginię urodzajów. |
Arras naddrzwiowy z herbem Polski na tle krajobrazu ze zwierzętami ‒ bóbr i jeżozwierz Jeden z szesnastu arrasów nad drzwi i okna, z herbami obu części Rzeczypospolitej. Były one odpowiednikami dużych tapiserii herbowych i miały za zadanie wypełniać zamek motywami heraldycznymi o znaczeniu państwowym. Ich format dostosowano do architektury wawelskiej rezydencji. Realizowały one program kompletnego ozdobienia reprezentacyjnych komnat tej siedziby brukselskimi tapiseriami. |
Sekretarzyk w typie „stipo (studiolo, scrigno) a bambocci”, ze stolikiem Sekretarzyki w typie stipo występowały zasadniczo w dwóch formach: większej — złożonej z dwóch szafek nastawionych jedna na drugą, gdzie dolna część była wyposażona w dwuskrzydłowe drzwiczki oraz przeważnie szuflady pod płytą, natomiast w górnej części zamocowana była ruchoma przednia ścianka opuszczana do poziomu, stanowiąc płytę do pisania. Druga forma sekretarzyków stipo, mniejsza, nieco wcześniejsza, miała postać nastawy na inne meble — przeważnie stoły — i była pozbawiona przedniej ścianki. |
Arras „Budowa wieży Babel” z serii „Dzieje wieży Babel” Na tej jednej z trzech największych tkanin w kolekcji króla Zygmunta Augusta widzimy początek opisanej w Księdze Rodzaju historii budowy wieży Babel. Scena przedstawia legendarnego myśliwego Nemroda i ludzi budujących pod jego przywództwem wieżę, „której wierzchołek będzie sięgał nieba” (Rdz 11, 1–9). Powstająca budowla usytuowana jest na drugim planie, po prawej stronie tkaniny, natomiast po lewej widać wznoszących ją robotników. Dzięki szczegółowemu przedstawieniu możemy zobaczyć między innymi, jak wyglądały szesnastowieczne narzędzia kamieniarskie. Na rozległej równinie krzątają się ludzie, przenoszą kamienne bloki i wznoszą rusztowania, a ich gorączkowej pracy przypatruje się Bóg, ledwie widoczny po prawej stronie wieży. Podobnie jak w pozostałych arrasach biblijnych nie brakuje tu precyzyjnie odtworzonych wizerunków zwierząt, owadów i roślin. Łaciński napis umieszczony w górnej bordiurze brzmi w tłumaczeniu: „Nemrod, pierwszy mocarz na świecie, zbudował olbrzymią wieżę z wypalanej cegły. Bóg pomieszał języki budowniczych i dzieło nie zostało ukończone”. |
Rzeźba „Św. Anna” z XVI wieku Renesansowa rzeźba przedstawia stojącą kobietę. W prawej dłoni, która nie zachowała się do dziś, przyciskała do piersi księgę, lewą podtrzymuje połę płaszcza. |
Płyta renesansowa fundacji Mikołaja Ligęzy Płyta fundacyjna Mikołaja Ligęzy znajdowała się pierwotnie nad bramą wjazdową do miasta Biecz. Mikołaj Ligęza z Bobrku (ok. 1530–1603) w roku 1561, dzięki małżeństwu z Elżbietą Jordanówną, uzyskał starostwo bieckie, natomiast w 1575 z rąk Jana Tarły — województwo bieckie. |
Czy wiesz, że Splendor, reprezentacja, polityka – tapiserie monogramowe i herbowe Dekorowanie ścian drogocennymi tkaninami dodawało skromnym wnętrzom świetności i znaczenia. Z zachowanych opisów i inwentarzy wiadomo, że władcy europejscy niezwykle cenili sobie tego rodzaju dzieła i uwielbiali się nimi otaczać, gdyż dodawały posiadającym je splendoru. Tapiserie zamawiane były do konkretnych komnat siedziby władcy, gdyż pełniły odpowiednie funkcje w danej przestrzeni wyrażone przez tematykę ich przedstawień. Szczególne miejsce w całej kolekcji Zygmunta Augusta zajmowały arrasy monogramowe i herbowe, zamówione prawdopodobnie po 1553 roku (ok. 1555). Ich tematyka oraz zbiór motywów wyrażały ściśle sprecyzowany oraz bezpośrednio odnoszący się do osoby władcy i jego państwa program. |
Czy wiesz, że Od późnoantycznego ornamentu do niderlandzkiej groteski Na jednym z siedmiu wzgórz rzymskich – Eskwilinie, pod fundamentami średniowiecznych budowli, około 1480 roku odkopano groty pełne antycznych malowideł. La grotte, czyli groty, stanowiły w rzeczywistości ruiny willi cesarza Nerona. Nazywano go Domus Aurea od niezwykle bogatej dekoracji ścian i wewnętrznej części kopuł, które pokryte były złotem i malowidłami. Powstały one między 54 a 68 rokiem n. e. i odpowiadały przełomowi III i IV stylu malarstwa pompejańskiego. |
Czy wiesz, że Teatr natury Zupełnie nowatorskie były krajobrazy zwierzęco-roślinne traktowane już nie jako tło bądź uzupełnienie sceny, ale jako odrębny temat. Ten rodzaj tkanin nazywany był werdiurami (fr. verdure), od słowa verdir, czyli „malować na zielono”, ze wzglądu na przewagę tej właśnie kolorystyki. Krajobraz zwierzęco-roślinny jako samodzielny temat po raz pierwszy pojawił się na tapiseriach, dopiero później w malarstwie (przykładowo obrazy Roelanta Savery, 1576–1639). Powstałe w latach ok. 1553–1560 werdiury, będące częścią kolekcji arrasów Zygmunta Augusta są prawdopodobnie jednym z pierwszych przykładów zastosowania tego tematu w sztuce tapiserskiej. |
Czy wiesz, że Michiel Coxcie w kręgu niderlandzkiego romanizmu Rzym w XVI wieku wabił artystów Północy zarówno kolejnymi odkryciami antycznych dzieł, jak i powstającymi wówczas pracami mistrzów renesansu – Rafaela, Michała Anioła i Leonarda. Wynikiem tej fascynacji w malarstwie stał się nurt zwany niderlandzkim romanizmem. Jego źródła były dwojakie. |
Obraz „Portret króla Zygmunta I Starego” Portret króla Zygmunta I Starego stanowi jeden z nielicznych zachowanych malowanych wizerunków władcy. Badacze przypuszczali, że był pierwowzorem portretu nad wejściem do Kaplicy Zygmuntowskiej, przypisywanego nieznanemu z nazwiska malarzowi Andrzejowi. |
Berełko burmistrzów krakowskich Berełko pochodzi z krakowskiego ratusza. Jako insygnium burmistrza stanowiło własność magistratu. Forma berełka symbolizuje władzę, nawiązuje do bereł królewskich, czy też uniwersyteckich (rektorskich). Wykonano je ze srebra, niektóre elementy pozłocono. Dolna część rękojeści ma przekrój sześcioboczny, górna — okrągły, przedzielone są wypukłymi pierścieniami. Głowica berełka zwieńczona jest krążkiem i wykończona ażurowym fryzem lilijek. |
Obraz „Portret młodej Holenderki” Portrety książąt Sanguszków, jednego z najzamożniejszych i wpływowych rodów dawnej Rzeczpospolitej, oraz członków ich najbliższej rodziny tworzą liczną grupę w zbiorach tarnowskiego muzeum. Stanowiły one wyposażenie i ozdobę wnętrz pałacowych wielu książęcych rezydencji. Prezentowany portret pochodzi ze Sławuty, leżącej nad Horyniem, jedną z głównych rzek Wołynia (Ukraina). |
Arras „Rozproszenie ludzkości” z serii „Dzieje wieży Babel” Przed nami rozgrywa się ostatni akt historii wieży Babel – Rozproszenie ludzkości. Na łące, u stóp wzgórza, widoczna jest grupa ludzi. Dwaj mężczyźni stoją, a obok nich, na trawie siedzi pięć kobiet. Próby porozumienia pomiędzy nimi okazały się daremne, czego świadectwem jest zapisana nieczytelnymi znakami tablica w rękach kobiety w błękitnej sukni. |
Arras „Indyki” Arrasy krajobrazowo-zwierzęce, czyli werdiury są dużym, liczącym obecnie 44 tkaniny zbiorem w obrębie kolekcji Zygmunta Augusta. Można je podzielić na trzy grupy. Indyki to arras z liczącego szesnaście tkanin zespołu w kształcie poziomego prostokąta. Pole środkowe otacza tylko wąska bordiura z przeplatających się wstęg z kwiatami. Przedstawiono na nich zwierzęta powszechnie znane w Europie, a także egzotyczne, takie jak indyki sprowadzone wówczas do Europy z Ameryki. Wszystkie stworzenia zostały przedstawione w scenerii środkowoeuropejskiego lasu, w którym jednak – oprócz typowych dla tego regionu dębów, bluszczu czy trzcin – można rozpoznać także figowce i winną latorośl. |
Arras – pokrycie krzesła z bukietem kwiatów Niewielki arras należy do grupy tkanin przeznaczonych do obicia oparcia krzesła. Przedstawiono na nim bukiet kwiatów w barwnym wazonie, ozdobionym maskami zwierzęcymi i złotymi girlandkami. Kwiaty w wazonie to najprawdopodobniej duże, dwubarwne irysy, przeplecione pędem powojnika o ciemnozielonych liściach. Kompozycji dopełnia błękitny barwinek. W narożnikach tkaniny umieszczono maski lwów, nałożone na charakterystyczną dla całej kolekcji bordiurę o wzorze zbudowanym z przeplatających się wstęg wypełnionych kwiatowym ornamentem. |