|
Czy wiesz, że W warsztacie tkackim Brukselskie warsztaty tkackie pracowały dla najmożniejszych zleceniodawców – papieży i władców. Były to duże przedsiębiorstwa, zatrudniające od kilku do kilkunastu wykwalifikowanych tkaczy, zdolne ponieść bardzo wysokie koszty wykonania tkanin. Drogie materiały – najlepsza wełna, często hiszpańska czy angielska, jedwab i najkosztowniejsze nici złote i srebrne – stanowiły bardzo poważny wydatek, nie tylko dla warsztatu, ale także dla zleceniodawcy. |
Czy wiesz, że Wawel inspiruje Tocząca się na przełomie XIX i XX wieku ożywiona dyskusja wokół przyszłych funkcji Wawelu, wywołana zapowiadanym przejęciem zamku od austriackich władz wojskowych na rzecz Królestwa Galicji i Lodomerii wraz z Księstwem Krakowskim, stała się źródłem inspiracji dla lokalnych środowisk artystycznych i zaowocowała wizjonerskimi projektami jego przebudowy. Dziś pozycja Wawelu na mapie polskich zabytków nie budzi wątpliwości. Jednocześnie obiekt wciąż przyciąga uwagę współczesnych artystów, generując nowe, często zaskakujące znaczenia. |
Czy wiesz, że Poza czasem. Wokół restauracji Wawelu Autentyczność jest w dzisiejszym świecie rosnącą potrzebą. I choć samo pojęcie wymyka się definicjom, w problematyce dziedzictwa kulturowego jest jednym z kryteriów jakości. Nad autentycznością zastanawiamy się, obcując z obiektem historycznym. Chcemy wiedzieć, co jest prawdziwe, oryginalne, pragniemy namacalnego kontaktu z przeszłością. |
Czy wiesz, że „Za króla Olbrachta wyginęła szlachta”? 27 sierpnia 1492 obrano królem Polski Jana Olbrachta, syna Kazimierza Jagiellończyka i wnuka Władysława Jagiełły. |
Czy wiesz, że Smoki w sztuce średniowiecznej: profanum Bogata kultura średniowiecznej Europy była mieszanką tradycji antycznych (grecko-rzymskich i bliskowschodnich) oraz północnoeuropejskich wierzeń ludów, które Rzymianie określali barbarzyńcami. W mitach wszystkich tych kręgów kulturowych występowały smoki, nic więc dziwnego, że w średniowiecznej literaturze i sztuce wielokrotnie pojawiały się te fascynujące stworzenia. Mieszana natura smoków pozwalała wiązać te bestie z każdym z czterech żywiołów: wedle wielu legend smoki żyły w wodzie, wedle innych chowały się w ziemi; ponadto zionęły ogniem oraz miały skrzydła, więc mogły się wznosić w powietrze. |
Kłódka wawelska Kłódka wykonana w Świątnikach Górnych na potrzeby katedry na Wawelu. Kłódka sekretna, kuta, z kabłąkiem o przekroju kwadratowym, z dwoma ruchomymi filarami i bramkowym zamknięciem wejścia na klucz. Kłódka posiada trzy klucze oraz zabezpieczenie przed złodziejami w postaci zapadki z zębatym ostrzem ukrytym wewnątrz kłódki. Ostrze zwalniane jest po naciśnięciu rączki (uchwytu). Drzwiczki kłódki otwierane są poprzez uruchomienie najmniejszym kluczem ozdobnych filarów, co pozwala na ustawienie ich w odpowiedniej pozycji tak, by po naciśnięciu jednego z elementów zdobiącego czoło kłódki otworzyć bramkę chroniącą wejście na klucz. |
Arras „Gniew Boży” z serii „Dzieje wieży Babel” Drugi arras z biblijnej serii Dzieje wieży Babel pokazuje skutki ludzkiej pychy. Twórcy wieży chcieli, aby sięgała ona nieba. Ludzka pycha rozgniewała Boga, który postanowił zniszczyć dzieło grzesznej ludzkości. Na pierwszym planie widzimy brodatego Nemroda, inicjatora budowy, który – stojąc u stóp wieży – stara się zasłonić wzniesioną ręką przed Stwórcą pojawiającym się w prawym, górnym rogu tkaniny. Budowniczowie pracujący na poziomie ziemi rozrzucili swoje narzędzia i rozbiegają się w popłochu, ci znajdujący się na rusztowaniach pokazują sobie nawzajem zagniewanego Stworzyciela, na trzecim planie praca trwa jednak nadal, jakby nic się nie wydarzyło. |
Arras „Pomieszanie języków” z serii „Dzieje wieży Babel” Pomieszanie języków to trzecia tapiseria z serii Dzieje wieży Babel. Ludzie nie mogą się porozumieć i zaczynają się rozpraszać, porzucając nieukończoną budowę. Dwaj mężczyźni na pierwszym planie usiłują porozumieć się gestami, jednak najwyraźniej bez powodzenia. Obok nich w łódce siedzą dwie kobiety i mężczyzna, który ładuje do środka duży, owinięty sznurami pakunek. Za nimi zrezygnowani ludzie opuszczają miejsce budowy; robotnicy z jucznymi zwierzętami odchodzą w różne strony. Sama wieża wygląda na opuszczoną już od dawna – na jej niższych piętrach rosną drzewa. Nad niedokończoną budowlą unosi się Bóg. |
Arras nadokienny z postaciami trzymającymi rogi obfitości Arras zachował się w dwóch częściach. Podobnie, jak pozostałe tapiserie arkadowe tego rodzaju przeznaczone do wieszania nad wnękami okiennymi, został uszkodzony podczas przechowywania go w XIX wieku w Rosji. Wycięto wówczas jego środkową część. Na obu częściach tkaniny przedstawiono boginię w wieńcu palmowym na głowie. Siedząca postać trzyma w rękach róg obfitości, dzięki czemu możemy ją zidentyfikować jako Cererę, rzymską boginię urodzajów. |
Arras naddrzwiowy z herbem Polski na tle krajobrazu ze zwierzętami ‒ bóbr i jeżozwierz Jeden z szesnastu arrasów nad drzwi i okna, z herbami obu części Rzeczypospolitej. Były one odpowiednikami dużych tapiserii herbowych i miały za zadanie wypełniać zamek motywami heraldycznymi o znaczeniu państwowym. Ich format dostosowano do architektury wawelskiej rezydencji. Realizowały one program kompletnego ozdobienia reprezentacyjnych komnat tej siedziby brukselskimi tapiseriami. |
Arras „Budowa wieży Babel” z serii „Dzieje wieży Babel” Na tej jednej z trzech największych tkanin w kolekcji króla Zygmunta Augusta widzimy początek opisanej w Księdze Rodzaju historii budowy wieży Babel. Scena przedstawia legendarnego myśliwego Nemroda i ludzi budujących pod jego przywództwem wieżę, „której wierzchołek będzie sięgał nieba” (Rdz 11, 1–9). Powstająca budowla usytuowana jest na drugim planie, po prawej stronie tkaniny, natomiast po lewej widać wznoszących ją robotników. Dzięki szczegółowemu przedstawieniu możemy zobaczyć między innymi, jak wyglądały szesnastowieczne narzędzia kamieniarskie. Na rozległej równinie krzątają się ludzie, przenoszą kamienne bloki i wznoszą rusztowania, a ich gorączkowej pracy przypatruje się Bóg, ledwie widoczny po prawej stronie wieży. Podobnie jak w pozostałych arrasach biblijnych nie brakuje tu precyzyjnie odtworzonych wizerunków zwierząt, owadów i roślin. Łaciński napis umieszczony w górnej bordiurze brzmi w tłumaczeniu: „Nemrod, pierwszy mocarz na świecie, zbudował olbrzymią wieżę z wypalanej cegły. Bóg pomieszał języki budowniczych i dzieło nie zostało ukończone”. |
Obraz „Jowisz, Merkury i Cnota (Aurora?)” Dosso Dossiego Obraz, niewątpliwie jeden z piękniejszych i ciekawszych – także od strony ikonograficznej – w oeuvre Dossa, został namalowany dla księcia Ferrary Alfonsa I d’Este. Artysta zaczerpnął temat z dialogu bóstw, zamieszczonego w Virtus, dziele Leone Battisty Albertiego: Cnota chce poskarżyć się na złe traktowanie przez ludzi i Fortunę, nie zostaje jednak wysłuchana przez Jowisza, który nie zamierza wchodzić w spór z Fortuną. |
Strój świątnika Katedry Wawelskiej Strój, który nosili świątnicy wawelscy od 1596 roku do lat 50. XX wieku. |
Czy wiesz, że „Madonna Bolesna" z Biecza w szerszym kontekście Jakie były inspiracje twórcy z kręgu warsztatu bieckiego? Jak umieścić XV-wieczną Madonnę Bolesną z Biecza w szerszym kontekście? |
Czy wiesz, że Splendor, reprezentacja, polityka – tapiserie monogramowe i herbowe Dekorowanie ścian drogocennymi tkaninami dodawało skromnym wnętrzom świetności i znaczenia. Z zachowanych opisów i inwentarzy wiadomo, że władcy europejscy niezwykle cenili sobie tego rodzaju dzieła i uwielbiali się nimi otaczać, gdyż dodawały posiadającym je splendoru. Tapiserie zamawiane były do konkretnych komnat siedziby władcy, gdyż pełniły odpowiednie funkcje w danej przestrzeni wyrażone przez tematykę ich przedstawień. Szczególne miejsce w całej kolekcji Zygmunta Augusta zajmowały arrasy monogramowe i herbowe, zamówione prawdopodobnie po 1553 roku (ok. 1555). Ich tematyka oraz zbiór motywów wyrażały ściśle sprecyzowany oraz bezpośrednio odnoszący się do osoby władcy i jego państwa program. |
Czy wiesz, że Teatr natury Zupełnie nowatorskie były krajobrazy zwierzęco-roślinne traktowane już nie jako tło bądź uzupełnienie sceny, ale jako odrębny temat. Ten rodzaj tkanin nazywany był werdiurami (fr. verdure), od słowa verdir, czyli „malować na zielono”, ze wzglądu na przewagę tej właśnie kolorystyki. Krajobraz zwierzęco-roślinny jako samodzielny temat po raz pierwszy pojawił się na tapiseriach, dopiero później w malarstwie (przykładowo obrazy Roelanta Savery, 1576–1639). Powstałe w latach ok. 1553–1560 werdiury, będące częścią kolekcji arrasów Zygmunta Augusta są prawdopodobnie jednym z pierwszych przykładów zastosowania tego tematu w sztuce tapiserskiej. |
Czy wiesz, że Michiel Coxcie w kręgu niderlandzkiego romanizmu Rzym w XVI wieku wabił artystów Północy zarówno kolejnymi odkryciami antycznych dzieł, jak i powstającymi wówczas pracami mistrzów renesansu – Rafaela, Michała Anioła i Leonarda. Wynikiem tej fascynacji w malarstwie stał się nurt zwany niderlandzkim romanizmem. Jego źródła były dwojakie. |
Obraz „Portret króla Zygmunta I Starego” Portret króla Zygmunta I Starego stanowi jeden z nielicznych zachowanych malowanych wizerunków władcy. Badacze przypuszczali, że był pierwowzorem portretu nad wejściem do Kaplicy Zygmuntowskiej, przypisywanego nieznanemu z nazwiska malarzowi Andrzejowi. |
„Wawel: fragment dziedzińca, katedra” Fotografia artystyczna Jana Motyki przedstawia Wawel zarysowany białą linią, boczną elewację katedry wawelskiej z Wieżą Srebrnych Dzwonów, Kaplicą Wawelską i Zygmuntowską. Na pierwszym planie: na alejce stoi dwóch mężczyzn, jeden stoi przed sztalugami... |
Arras „Rozproszenie ludzkości” z serii „Dzieje wieży Babel” Przed nami rozgrywa się ostatni akt historii wieży Babel – Rozproszenie ludzkości. Na łące, u stóp wzgórza, widoczna jest grupa ludzi. Dwaj mężczyźni stoją, a obok nich, na trawie siedzi pięć kobiet. Próby porozumienia pomiędzy nimi okazały się daremne, czego świadectwem jest zapisana nieczytelnymi znakami tablica w rękach kobiety w błękitnej sukni. |