Ikona „Ukrzyżowanie” Czas powstania ok. 1631 Miejsce powstania Łemkowszczyzna Zachodnia, Polska Miejsce znalezienia Szczawnik, Polska Wymiary wysokość: 102,5 cm, szerokość: 79,5 cm, grubość: 3 cm Numer inwentarzowy MNS/689/S Muzeum Muzeum Okręgowe w Nowym Sączu Oddział Dom Gotycki Dostępność na ekspozycji „Sztuka cerkiewna od XV do XIX wieku” Tematy wielokulturowość, religijność, namalowane, śmierć Technika srebrzenie, tempera Materiał deska Prawa do obiektu Muzeum Okręgowe w Nowym Sączu Prawa do wizerunków cyfrowych domena publiczna Digitalizacja RPD MIK, projekt Wirtualne Muzea Małopolski Tagi Łemkowie, ikona, cerkiew, malarstwo, 2D, wielokulturowość, sztuka sakralna, domena publiczna, Chrystus Ukrzyżowany, malarstwo tablicowe Ikona znajduje się w nowosądeckiej kolekcji od 1950 roku. Trafiła do niej w wyniku akcji zabezpieczającej połemkowskie mienie. Akcja ta została przeprowadzona w 1947 roku przez Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Krakowie na polecenie Ministerstwa Kultury i Sztuki, w związku z masowym wysiedlaniem Łemków. Grupa historyków i konserwatorów objechała wówczas łemkowskie wsie na terenie Sądecczyzny, zbierając obiekty znalezione na strychach i w przybudówkach. Pozostawione przez wyjeżdżającą ludność zabytki, narażone na zniszczenie lub kradzież, złożono w wynajętej Składnicy Muzealnej w Muszynie, opatrzono je kartkami z nazwą miejscowości. Eksponat pochodzi z cerkwi w Szczawniku, wsi położonej na północ od Muszyny. W ikonie uwagę zwraca sylwetka ukrzyżowanego Chrystusa, o wyraźnych dysproporcjach w stosunku do mniejszych postaci pod krzyżem: Matki Boskiej, św. Jana Ewangelisty, setnika Longinusa oraz dwóch świętych niewiast. Stopy Zbawiciela, zgodnie ze starochrześcijańską, a później wschodnią tradycją ikonograficzną, przybite są oddzielnie, dwoma gwoździami. Krzyż jest ustawiany na symbolicznym grobie Adama, oznaczonym czaszką. Kobiety ukazano po prawej stronie krzyża, mężczyzn — po lewej. Na górnej poprzeczce znajduje się napis „INCI” (Jezus Nazarejczyk Car Judei), nad belką, do której przybite są ręce Chrystusa, napis cyrylicą: „Ukrzyżowanie Pana naszego Jezusa Chrystusa”, na tle belki monogram „IC XC”, a na dolnej poprzeczce, w języku greckim: „NIKA” (Zwycięzca). Także Słońce i Księżyc — znaki Starego i Nowego Testamentu — w górnych narożach zostały podpisane cyrylicą. Krzyż ustawiony jest na symbolicznie ukazanej Golgocie z czaszką Adama, na tle muru z krenelażem. Wprowadzenie stylizacji krzyża, nawiązującej do przedstawienia Drzewa Życia oraz stosunkowo duża liczba napisów w językach starocerkiewnosłowiańskim i greckim czynią tę ikonę interesującym dziełem. Ikony przedstawiające Ukrzyżowanie były wykonywane do zwieńczenia przegrody ikonostasowej. Zwykle w zwieńczeniu tym osobnej, sylwetowej ikonie Ukrzyżowania towarzyszyły także sylwetowe ikony postaci stojących pod krzyżem. Czasem jednak umieszczano w tym miejscu obraz ukrzyżowanego Chrystusa wraz ze stojącymi pod krzyżem osobami. Wśród tych osób zawsze znajduje się Bogurodzica i św. Jan Ewangelista, często pojawiają się także postacie setnika Longinusa, Marii Magdaleny i Marii Kleofasowej. Niekiedy w scenie tej przedstawiany jest także naigrawający się tłum. Elaborated by Maria Marcinowska (Nowy Sącz District Museum), © all rights reserved