Lista wszystkich obiektów. Kliknij na jeden z nich, aby przejść do karty obiektu. Tematy umożliwiają selekcję eksponatów według kategorii pojęciowych. Po prawej stronie możesz zmienić ustawienie widoku listy.
Poniższe zestawienie ukazuje powiązanie między eksponatami w sposób niestandardowy. Punkty oznaczają eksponaty, a łączące je linie to powiązania między nimi według wybranych kategorii.
Wpisz daty krańcowe do okienek, aby wybrać interesujący Cię okres na osi czasu.
- Autor Tadeusz Kantor
- Czas powstania 1975
- Wymiary wysokość: Pedel: 131 x 56 x 80 cm, krzesło Pedla: 96 x 41 x 54 cm
- Numer inwentarzowy Pedel — CRC/VII/48, krzesło Pedla — CRC/VII/49
- Muzeum Ośrodek Dokumentacji Sztuki Tadeusza Kantora Cricoteka
- Tematy władza, teatr, ciało, śmierć
- Technika rzeźbienie, malowanie, szycie
- Materiał drewno, skóra, szkło, metal, tkanina, watolina, naturalne włosy, gąbka, polichlorek winylu
- Prawa do obiektu Ośrodek Dokumentacji Sztuki Tadeusza Kantora Cricoteka
- Prawa do wizerunków cyfrowych © wszystkie prawa zastrzeżone, Ośrodek Dokumentacji Sztuki Tadeusza Kantora Cricoteka
- Digitalizacja RPD MIK, projekt Wirtualne Muzea Małopolski
- Tagi teatr , Tadeusz Kantor , 3D , szkoła , © wszystkie prawa zastrzeżone
Manekin Pedla na krześle to obiekt ze spektaklu Tadeusza Kantora Umarła klasa, którego premiera odbyła się w Galerii Krzysztofory w Krakowie, w listopadzie 1975 roku. Przedstawia siedzącego na krześle mężczyznę ubranego na czarno, w surducie, z czapką z daszkiem, trzymającego na kolanach rozłożoną gazetę.
Więcej Manekin Pedla na krześle to obiekt ze spektaklu Tadeusza Kantora Umarła klasa, którego premiera odbyła się w Galerii Krzysztofory w Krakowie, w listopadzie 1975 roku. Przedstawia siedzącego na krześle mężczyznę ubranego na czarno, w surducie, z czapką z daszkiem, trzymającego na kolanach rozłożoną gazetę.
Pedel to typowy woźny albo dozorca szkolny, który obok Sprzątaczki–Śmierci jest jedną z głównych postaci Umarłej klasy. To oni — Pedel i Sprzątaczka — sprawują duchową i fizyczną pieczę nad uczniami klasy szkolnej. Ich rola i sposób funkcjonowania w spektaklu (przez cały okres jego eksploatacji) nie ulegały żadnym zmianom.
„PEDEL — pisał Kantor — to nierozdzielna z klasą szkolną postać najniższej rangi, w którą spłynęła cała melancholia czasu przeszłego — dokonanego na zawsze już i do końca będzie siedział na swoim krześle — a jego podejrzane powroty do życia są jeszcze jednym płatanym figlem klasowym, nie należy ich brać na serio...”[1].
I jeszcze jeden komentarz Kantora: „Niesforna kupa rozwrzeszczanych uczniów, kierująca się ku wyjściu, jak żywioł zagarnia PEDLA wraz z krzesłem i uprowadza. STARUSZEK PODOFILEMIAK, który rozprawił się już z dwoma zapóźnionymi STARUSZKAMI, wraca niespodziewanie, popychając przed sobą: KRZESŁO wraz z PEDLEM (żywym!). Ustawia krzesło w tym samym miejscu, poprawia PEDLOWI głowę i wycofuje się”[2].
„Pedel — wspomina Krzysztof Miklaszewski — otrzymał w Kantorowskim seansie jak gdyby dwie formy egzystencji. Oscylując na pograniczu życia, raz staje się bezwolnym manekinem, kiedy indziej — ożywa. Pierwszy powrót do życia wyzwala kwestia Sprzątaczki-Śmierci, która w uporządkowanych przez siebie ławkach, wśród grzecznie siedzących lalek-dzieci, czyta doniesienia prasowe o nagłym wybuchu wojny. Kwestia: «No to mamy wojnę» przywraca Pedla do życia. Śpiewa on wtedy z trudem sobie przypomniany hymn monarchii austro-węgierskiej [Gott erhalte, Gott beschütze]…”.
Rolę Pedla w Czasie Przeszłym-Dokonanym odtwarzali:
1. Kazimierz Mikulski (1918–1998) — malarz, rysownik, scenograf, członek Grupy Krakowskiej, związany z Tadeuszem Kantorem od czasów okupacji.
2. Krzysztof Miklaszewski (ur. 1944) — autor filmów i audycji telewizyjnych o teatrze, książek i artykułów o Tadeuszu Kantorze, kierownik literacki krakowskich teatrów, pracownik polskiej telewizji.
3. Tomasz Dobrowolski (ur. 1949) — fotograf Uniwersytetu Jagiellońskiego, wieloletni pracownik Cricoteki (operator dźwięku, autor audycji radiowych, autor wystaw organizowanych przez Cricotekę).
4. Rajmund Jarosz (ur. 1935) — aktor teatrów: Ludowego, Rapsodycznego i Starego Teatru w Krakowie.
W książce Jolanty Kunowskiej Zostawiam światło, bo zaraz wrócę Rajmund Jarosz tak wspomina moment angażowania go do roli Pedla:
„Kantor patrzy na mnie i mówi: «Co ja z tobą zrobię. (…) Jesteś po prostu piękniś, szczuplutki, młodziutki, a ja potrzebuję starego faceta». Kantor wziął gąbkę i zrobił [mi] na plecach garb. Byłem jedynym wśród Pedli z Umarłej klasy, który miał garb. Mnie się to bardzo spodobało, efekt był wspaniały. (…) Nowy element tej postaci, człowieka starego, ułomnego, który już przeżył swoje życie i marzeniami powraca do czasów młodości, zyskał jakiś nowy rytm”[3]
W ostatnim, niedokończonym przez Tadeusza Kantora spektaklu zatytułowanym Dziś są moje urodziny pojawia się postać określana przez artystę jako „Pedel z Umarłej klasy”, w którą tym razem wcielał się Stanisław Michno.
Opracowanie: Józef Chrobak, Justyna Michalik (Ośrodek Dokumentacji Sztuki Tadeusza Kantora Cricoteka), © wszystkie prawa zastrzeżone
Zobacz również: spektakl Umarła klasa
[1] T. Kantor, Postacie „Umarłej klasy”, [w:] T. Kantor, Pisma, t. 2: Teatr Śmierci. Teksty z lat 1975-1984, wyb. i oprac. K. Pleśniarowicz, Wrocław-Kraków 2004, s. 33.
[2] Tamże, s. 86.
[3] R. Jarosz, Fenomen, [w:] Zostawiam światło, bo zaraz wrócę — Tadeusz Kantor we wspomnieniach swoich aktorów, red. J. Kunowska, Cricoteka, Kraków 2005, s. 109.
Ostatnie komentarze: