Lista wszystkich obiektów. Kliknij na jeden z nich, aby przejść do karty obiektu. Tematy umożliwiają selekcję eksponatów według kategorii pojęciowych. Po prawej stronie możesz zmienić ustawienie widoku listy.
Poniższe zestawienie ukazuje powiązanie między eksponatami w sposób niestandardowy. Punkty oznaczają eksponaty, a łączące je linie to powiązania między nimi według wybranych kategorii.
Wpisz daty krańcowe do okienek, aby wybrać interesujący Cię okres na osi czasu.
- Autor Tadeusz Kantor
- Czas powstania rekonstrukcja: Goplana —1981, Elf — 1984
- Wymiary wysokość: Goplana: 253 x 166 x 80 cm, Elf: 152 x 73 x 36 cm, Elf: 145 x 83 x 46 cm
- Numer inwentarzowy Goplana — CRC/VII/1/1-2, Elfy — CRC/VII/1/3/1-4, CRC/VII/1/4/1-4, CRC/VII/1/5/1-6
- Muzeum Ośrodek Dokumentacji Sztuki Tadeusza Kantora Cricoteka
- Tematy wojna, teatr, znane postaci, śmierć
- Technika cynkowanie, cięcie, kucie, spawanie, odlewanie, malowanie
- Materiał drewno, metal, blacha, tkanina
- Prawa do obiektu Ośrodek Dokumentacji Sztuki Tadeusza Kantora Cricoteka
- Prawa do wizerunków cyfrowych © wszystkie prawa zastrzeżone, Ośrodek Dokumentacji Sztuki Tadeusza Kantora Cricoteka
- Digitalizacja RPD MIK, projekt Wirtualne Muzea Małopolski
- Tagi tkanina , scenografia , teatr , Tadeusz Kantor , Teatr Cricot 2 , 3D , © wszystkie prawa zastrzeżone
Goplana i Elfy jest rekonstrukcją obiektu ze spektaklu Balladyna, zrealizowanego w Krakowie w 1943 roku przez Tadeusza Kantora i grupę krakowskich artystów w Podziemnym Teatrze Niezależnym. Z tego okresu nie ocalały żadne obiekty. Oprócz Balladyny Juliusza Słowackiego Kantor zrealizował w Podziemnym Teatrze Niezależnym także Powrót Odysa Wyspiańskiego w 1944 r.
Więcej Goplana i Elfy jest rekonstrukcją obiektu ze spektaklu Balladyna, zrealizowanego w Krakowie w 1943 roku przez Tadeusza Kantora i grupę krakowskich artystów w Podziemnym Teatrze Niezależnym. Z tego okresu nie ocalały żadne obiekty. Oprócz Balladyny Juliusza Słowackiego Kantor zrealizował w Podziemnym Teatrze Niezależnym także Powrót Odysa Wyspiańskiego w 1944 r.
Obiekt ten, podobnie jak liczne szkice i kolaże, powstał w czasie, kiedy Kantor rozpoczął swoiste resumé, powracając do wybranych okresów i motywów swojej twórczości. Wtedy także zaczął przygotowywać do planowanego przez siebie Muzeum Teatru Cricot 2 repliki niektórych przedmiotów ze swoich spektakli. Wśród nich znalazła się replika fantomu Goplana i Elfy, dla której pierwowzorem była forma z wojennego przedstawienia. Znamienne, że motywy z okupacyjnych realizacji podejmował artysta w późnej twórczości rysunkowej dość intensywnie — stanowią one zarówno rodzaj korekty wcześniejszych dzieł, jak i dopowiadają je.
W Balladynie z 1943 roku srebrno-biała forma Goplany była obiektem, wokół którego koncentrowała się akcja dramatu. Wykonana z drewna opakowanego srebrnym papierem, wyposażona była w strunę, która wydawała wibrujące dźwięki. „Goplana, słowiańska liryczna Nimfa leśna zamieniona w bezduszny / mechanizm”[1]. W rozmowie z Mieczysławem Porębskim Kantor objaśnia: „Rzeczywistość była tak absurdalna, że większość z nas zwróciła się do malarstwa abstrakcyjnego i pierwsze nasze przedstawienie, to znaczy Balladyna, było abstrakcyjne. To było przełożenie całego romantyzmu Słowackiego na abstrakcyjne pojęcie Bauhausu. Operowałem tam właśnie formami geometrycznymi, kołem, łukiem, kątem prostym i materiałami takimi jak blacha, czarna papa, sukno”. W rozmowie tej artysta przyznaje, że powodem odejścia od realizmu była „okupacja i hitlerowska dehumanizacja”, która skompromitowała postać ludzką.
Wojenna „Forma-Fantom” została zrekonstruowana w 1982 roku. Obiekt wykonano z ocynkowanej blachy i drewna (szkielet fantomu), które były ulubionymi materiałami artysty. Goplana to symboliczna forma „spłaszczona z blachy o kształcie profilu twarzy z oczodołem i «jamą gębną», jakiś pierwotny fetysz, «grający» rolę nimfy Goplany”[2]. Geometryczna forma została włączona w powstały kilka lat później drewniany podest, wykonany ze sklejki i płyty pilśniowej; boki podestu obito czarną tkaniną. Fantomowi towarzyszą dwa Elfy zbudowane z lekkich, ażurowych konstrukcji, wykonanych ze stalowych prętów, półokrągłych blach i elementów drewnianych. Abstrakcyjne formy elfów zostały dodane w 1984 roku. Różnią się nieznacznie między sobą wysokością oraz sposobem modelowania kształtów. Ustawione na drewnianych podestach, są elementami ruchomymi. „Elfy były dwuczęściowymi ruchomymi kołami, grawitującymi wokół macierzystej formy”. Cały obiekt uzupełnia tło składające się z rozpiętego na metalowym, łukowatym stelażu czarnego płótna bawełnianego.
Dla Kantora obiekt ten jako „forma — rzeźba przestrzenna, o funkcji metaforycznej”[3], zajął miejsce dekoracji teatralnej. Stał się samodzielną rzeźbą, rodzajem environment (fr. sztuka otoczenia, aranżowanie przestrzeni, która ma „wchłonąć” widza).
Zachowało się wiele rysunków Kantora i kolaży powstałych do tego obiektu. Kantor rolę Goplany powierzył Janinie Kraupe-Świderskiej. Aktorka użyczyła postaci głosu, jednak by dźwięk stał się bardziej metaliczny, mówiła do miednicy.
Opracowanie: Małgorzata Paluch-Cybulska (Ośrodek Dokumentacji Sztuki Tadeusza Kantora Cricoteka), © wszystkie prawa zastrzeżone
[1] T. Kantor, Czas Balladyny, [w:] T. Kantor, Pisma. Metamorfozy. Teksty o latach 1934-1974, wyb. i oprac. K. Pleśniarowicz, Wrocław–Kraków, 2005, s. 71;
[2] T. Kantor, Miejsce teatralne, [w:] T. Kantor, Pisma. t. 2: Teatr Śmierci. Teksty z lat 1975-1984, wyb. i oprac. K. Pleśniarowicz, Wrocław-Kraków 2004, s. 365;
[3] Tamże, s. 407.
Ostatnie komentarze: