Lista wszystkich obiektów. Kliknij na jeden z nich, aby przejść do karty obiektu. Tematy umożliwiają selekcję eksponatów według kategorii pojęciowych. Po prawej stronie możesz zmienić ustawienie widoku listy.
Poniższe zestawienie ukazuje powiązanie między eksponatami w sposób niestandardowy. Punkty oznaczają eksponaty, a łączące je linie to powiązania między nimi według wybranych kategorii.
Wpisz daty krańcowe do okienek, aby wybrać interesujący Cię okres na osi czasu.
- Czas powstania XVIII w.
- Miejsce powstania Bochnia
- Wymiary długość: 1640 mm, średnica: 600 mm
- Numer inwentarzowy MŻKW II/517
- Muzeum Muzeum Żup Krakowskich w Wieliczce
- Tematy wokół stołu, natura, wydobyte z ziemi
- Materiał sól
- Prawa do obiektu Muzeum Żup Krakowskich w Wieliczce
- Prawa do wizerunków cyfrowych domena publiczna
- Digitalizacja RPD MIK, projekt Wirtualne Muzea Małopolski
- Tagi kopalnia , Wieliczka , sól , górnictwo , 3D , audiodeskrypcja , 3D plus , domena publiczna
Bryła soli stanowiąca główny produkt żup krakowskich i jednocześnie miarę handlową soli od początku jej wydobycia aż do 1876 roku. Walcowaty kształt bryły umożliwiał jej przetoczenie do szybu. Ciężar bałwanów wahał się od 1100 do ponad 2000 kg. Podstawowa metoda urabiania złoża solnego w...
Więcej Pierwsza wzmianka o produkcji bałwanów solnych, zawarta w Kodeksie Dyplomatycznym Katedry Krakowskiej, pochodzi z roku 1278 i dotyczy Bochni, natomiast o bałwanach w kopalni wielickiej dowiadujemy się po raz pierwszy z aktu lokacji miasta Wieliczki, nadanego w 1290 roku.
Według Ordynacji Kazimierza Wielkiego z 1368 roku ówczesne bałwany ważyły 6 i 8 cetnarów, czyli ok. 300−400 kg. W XIV wieku żupa wielicka produkowała na sprzedaż trzy rodzaje bałwanów: krakowskie, oświęcimskie i słowackie, w wieku XVII zaś już 9 rodzajów, charakteryzujących się znaczną wagą, od ok. 1000 do 2000 kg.
Oto krótkie opisy niektórych z nich:
- bałwan krakowski — podstawowy produkt, nabywany przez kupców krajowych po niższej cenie, przeznaczony na rynek polski;
- bałwan oświęcimski — o większej wartości, przeznaczony na skład solny w Oświęcimiu (na granicy Śląska i Małopolski), skąd dostarczany był na Śląsk i Morawy, będące głównym kierunkiem eksportu;
- bałwan słowacki — niewielki, ważący 12 cetnarów (ok. 600 kg); wielkość dostosowana była do długotrwałego transportu w tereny górskie, z częstymi zmianami środków transportu;
- bałwan szlachecki — ważący 25 cetnarów (ok. 1250 kg) bałwan przeznaczony był dla szlachty, wiązało się z przywilejem stanowym dla tej warstwy społecznej na tzw. sól suchedniową, wydanym przez króla Kazimierza Jagiellończyka w Nieszawie w 1454 roku. W „suche dni” (czyli dni postu), trzy razy do roku szlachta mogła zaopatrywać się w sól bezpośrednio w żupach;
- bałwan donacyjny — wydawany nieodpłatnie dla posiadaczy odpowiednich przywilejów (np. kościoły, klasztory).
Prezentowany przykład bałwana solnego zalicza się do wspomnianego wcześniej typu „krakowskiego”. Jest to bryła soli w kształcie walca, długości 1640 mm i średnicy 600 mm, ociosana kilofkiem (ze śladami obróbki na powierzchni). Zakończenia bryły obrobiono lekko ukośnie. Ścianki boczne zostały lekko spłaszczone.
Ciekawostką jest, iż na początku XVI wieku przeciętna wartość małego solnego bałwana była porównywalna z kosztem zakupu osiodłanego konia.
Opracowanie: Muzeum Żup Krakowskich w Wieliczce, © wszystkie prawa zastrzeżone
Ostatnie komentarze: