W połowie XVIII wieku cech bednarzy był jednym z najważniejszych w Wieliczce. Jest na to dowód z epoki! W 1760 roku burmistrz i rada miejska Wieliczki potwierdzili wydane rok wcześniej dyspozycje określające kolejność zajmowanych miejsc dla poszczególnych cechów podczas nabożeństw w kościele parafialnym. W ówczesnej Wieliczce funkcjonowało dziesięć cechów: cyrulików, tkacki, składany, powroźniczy, rzeźniczy, kowalski, krawiecki, kuśnierski, szewski i bednarski. Rzemieślnicy zajmowali miejsca według swojego znaczenia. Pierwsze ławy przed wielkim ołtarzem przypadały bednarzom.
Na wieku skrzyni, od wewnątrz, wypisane są nazwiska starszych cechu bednarskiego, wśród których wymieniony jest także bednarz awanturnik Jan Tekieli. Człowiek ten ożenił się z Franciszką, córką mistrza bednarskiego Jakuba Woytowicza. Dzięki temu małżeństwu wszedł on w posiadanie jednej z dwunastu magisterii, ale nie podporządkował się jurysdykcji cechowej i miejskiej. Osiadł w podwielickim Klaśnie, posiadłości Lubomirskich, i tam przez kilkanaście lat wykonywał swoje rzemiosło. Występował przeciw miastu i cechowi. Pozostając pod opieką możnych, nic sobie nie robił z zapadających niekorzystnych dla niego wyroków sądowych. Wreszcie Jana Tekielego złapano i uwięziono w ratuszu, ponieważ nie chciał zapłacić 20 złotych poboru miejskiego. Na skutek interwencji musiano go jednak wypuścić. Mówił on wtedy w cechu i gdzie indziej: „...niech się wprzód rachują radni, co biorą z beczek, a ja tej składki nie dam”, i nie dał. Sprawa Tekielego była głośna i podważała autorytet władz cechowych i miejskich. Wreszcie interweniował sam król August III, który orzekł, że Jana Tekielego należy usunąć z cechu, a jego magisterię sprzedać bednarzowi wolnego stanu, który posiada prawa miejskie. Mistrz, który, jak Tekieli, mieszkałby w dobrach szlacheckich lub kościelnych, ma zostać uznany za partacza i przeszkodnika (więcej w artukule Cechy).

Opracowanie: Muzeum Żup Krakowskich w Wieliczce, © wszystkie prawa zastrzeżone

Zobacz: 
Skrzynię cechu bednarzy wielickich
Pieczęć miasta Koszyce przywieszoną do dokumentu wystawionego prawdopodobnie dla bednarzy koszyckich

Skrzynie cechowe były szczególnie cenne — nazywano je inaczej ladami albo matkami i darzono ogromnym szacunkiem.
Szczególnie celebrowany był moment podniesienia wieka i otwarcia skrzyni, które odbywało się zawsze w atmosferze powagi i skupienia. Czynności administracyjne i prawne można było prowadzić tylko wówczas, gdy skrzynia była otwarta.
W skrzyni przechowywano zwykle przywileje, księgi, pieczęcie, wszelkie ważne dokumenty i insygnia cechowe. Nic więc dziwnego, że dostępu do nich broniły zwykle specjalne zabezpieczenia i zamki (ścieżka kryptologiczna).
Skrzynie były często zaopatrzone w tajne skrytki, posiadały półskrzynki, w których znajdowały się przybory pisarskie. Ważnym elementem wyposażenia cechów były pieczęcie, którymi potwierdzano ważne dokumenty. Najstarsze, należące do cechu krawców, miały symbol nożyczek. Do cechowych akcesoriów, oprócz pieczęci i skrzyń, należały także obesłania i statuty.

Opracowanie: Redakcja WMM,

 Ten utwór jest dostępny na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 3.0 Polska.

Zobacz skrzynie cechowe w kolekcji Wirtualnych Muzeów Małopolski:
Skrzynia cechu kuśnierzy w Kętach
Skrzynia cechu młynarzy i piekarzy w Kętach
Skrzynia cechu szewców w Kętach
Skrzynia cechu krawców i cechów pokrewnych w Kętach
Skrzynia cechu bednarzy wielickich
Lada cechu czerwonych garbarzy, białoskórników i rękawiczników
Lada cechu chirurgów

Podstawowym celem istnienia cechów było zapewnienie wyłączności na terenie miasta do wykonywania rzemiosła osobom zrzeszonym (rzemieślników, którzy oferowali swoje usługi poza cechami, nazywano partaczami). Rola cechów nie ograniczała się jednak do funkcji administracyjnych (reprezentowanie przed władzami miasta, dbanie o podnoszenie kwalifikacji, zapewnienie standardów wykonania, dbanie o równe możliwości zbytu przez ograniczenia produkcji i sprzedaży); organizacje pełniły także funkcje religijne i kulturotwórcze.
Cechy były pierwszą instancją sądowniczą rozstrzygającą wszelkie spory pomiędzy rzemieślnikami. W przypadku bójek, hazardu, sporów związanych z długami czy pracą poza cechami (partaczenie) cechy wymierzały karę grzywny, płaconą zwykle w świecach lub wosku.
Organizacje cechowe (choć dziś nazywają się nieco inaczej) funkcjonują nadal (przykładem może być Związek Artystów Scen Polskich).
Dawniej przynależność rzemieślników do cechów była obowiązkowa, dziś stowarzyszenia cechowe zachęcają jedynie do dobrowolnego zrzeszania się, bo dzięki temu „zakład zyskuje prestiż, a rzemieślnik nie czuje się w branży osamotniony”. Co jest szczególnie istotne w sytuacji ginących zawodów.
Mechanizacja wielu zawodów, które wcześniej wykonywane były ręcznie w warsztatach, doprowadziła do zmarginalizowania roli cechów, a także zaniku wielu cechowych rytuałów i celebracji.
Cechy, które funkcjonują do dziś (w strukturach Związku Rzemiosła Polskiego zarejestrowanych jest 479 cechów), pełnią funkcje porozumiewawcze — rozstrzygają spory zaistniałe pomiędzy klientem a rzemieślnikiem, jego członkowie zasiadają w komisjach, przed którymi młodzi adepci sztuki zdają egzaminy mistrzowskie, otrzymując tytuł mistrza lub czeladnika.
Działalność cechów nie ograniczała się tylko do spraw administracyjno-zawodowych. Schadzki cechowe, a także rytuały ingerowały także w sferę ducha cechowych braci. Każdy z członków stowarzyszenia był zobowiązany do uczestniczenia w obrzędach i uroczystościach religijnych (mszach, procesjach Bożego Ciała).
Często udział w uroczystościach stawał się okazją do pokazania innym zasobności i majętności danego stowarzyszenia (eksponowano haftowane złotą nicią proporce).
Szczególnie celebrowano uroczystości żałobne po śmierci któregoś z cechowych braci.
Członkowie cechów fundowali także ołtarze, w których umieszczali cenne precjoza, traktując je jako rodzaj skarbca zabezpieczającego przez kradzieżą.
Wśród wyposażenia cechów znajdowały się narzędzia kar, zwane również dobrymi radami.

Opracowanie: Redakcja WMM,

 Ten utwór jest dostępny na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 3.0 Polska.

Zobacz obiekty należące do cechów w zbiorach Wirtualnych Muzeów Małopolski:
Skrzynia cechu krawców i cechów pokrewnych z Kęt
Krzyż cechu krawców w Kętach
Pieczęć cechu sukienniczego
Obesłanie cechu wielkiego (zespolonego) w Tarnowie
Wilkom krakowskiego cechu mieczników
Rękopis „Statut cechu szewskiego”

Przeczytaj więcej o skrzyniach cechowych.