Rzeźba W loży zaprasza nas do stworzonego przez jej autorkę świata, do ówczesnego „tu i teraz”. Budzi ciekawość. Chcemy wiedzieć, w czym uczestniczy sportretowana kobieta, co sprawia, że ma tak rozmarzone spojrzenie, na kogo lub na co patrzy, dlaczego odłożyła lornetkę. Kim jest? Gdzie się znajduje? W teatrze, w operze? Nie dowiemy się tego dzisiaj. Rzeźba pochodzi prawdopodobnie z 1909 roku, a jej autorką jest Luna Amalia Drexler, o której próżno szukać informacji we współczesnych opracowaniach.
Skąd wzięła się rzeźba przedwojennej lwowskiej artystki w chrzanowskim muzeum? Powoli wiążemy strzępki informacji. Luna urodziła się we Lwowie w 1882 roku w zamożnej rodzinie kupieckiej. W wieku 17 lat wstąpiła do prywatnej szkoły artystycznej Marcelego Harasimowicza we Lwowie (założona w 1888 roku początkowo jako szkoła malarstwa dla kobiet, przekształcona później w ogólną szkołę malarstwa i rzeźby). Malarstwa uczyła się u Tadeusza Kaczora-Batowskiego, rzeźby u Antoniego Popiela. Już w 1906 roku wzięła udział w zbiorowej wystawie we Lwowie. A potem, jak wielu ówczesnych młodych artystów, kontynuowała naukę za granicą. Najpierw w Monachium, a potem w pracowni Emila Bourdelle’a w Paryżu, gdzie — z przerwami — przebywała w latach 1907–1910. Zetknęła się tu oczywiście z twórczością Auguste’a Rodina, która i na nią, jak na wielu ówczesnych rzeźbiarzy, miała ogromny wpływ, widoczny w odejściu od naturalizmu, skupieniu na odzwierciedleniu  wewnętrznych przeżyć rzeźbionych postaci. Czy to wtedy powstała nasza rozmarzona dama uchwycona w ulotnym momencie znanych tylko Lunie Drexler doznań?

Fot. Ślub Ireny Drexler i Mieczysława Chwastowskiego, Lwów 1911 (1914?). Po lewej stronie od panny młodej – Luna Amalia Drexler. Archiwum Muzeum w Chrzanowie im. I. i M. Mazarakich.

Po Paryżu studiuje krótko w Rzymie w Akademii Medici, by w 1910 roku wrócić do monachijskiej Akademii Sztuk Pięknych. Tu rozpoczyna się jej znajomość z Rudolfem Steinerem, filozofem, dramaturgiem, architektem i rzeźbiarzem, która zaważy na reszcie jej życia. Staje się jego uczennicą i zagorzałą propagatorką stworzonego przez Steinera ruchu antropozoficznego (kierunek filozoficzno-religijny o charakterze ezoterycznym, który przyczynił się do powstania m.in. pedagogiki waldorfskiej). W latach I wojny światowej pracuje jako rzeźbiarka przy budowie słynnego Goetheanum (monumentalny budynek, ośrodek ruchu antropozoficznego) w Dornach koło Bazylei w Szwajcarii. Podobno postać Luny w dramatach misteryjnych Steinera była inspirowaną jej osobą. Będąc już w kraju, pracuje usilnie nad rozwojem ruchu antropozoficznego w Polsce, co — już po śmierci Steinera w 1925 roku, w którego uroczystym pogrzebie w Dornach brała udział — doprowadziło do założenia w 1929 roku Polskiego Towarzystwa Antropozoficznego.
Po powrocie do Polski w 1918 roku Luna Amalia Drexler włączyła się aktywnie w odbudowę niepodległego już kraju. Brała udział zarówno w życiu artystycznym, jak i społecznym II Rzeczypospolitej. Była jedną z założycielek Związku Artystów Polskich, członkiem-założycielem Stowarzyszenia „Rzeźba”, członkiem Związku Polskich Artystów Plastyków, jak również Lwowskiej Rady Miejskiej. Równolegle uczestniczyła w licznych wystawach i konkursach, jak np. na pomnik Marii Konopnickiej, który wygrała. Niestety z powodu jej przedwczesnej śmierci w 1933 roku projekt nie został zrealizowany, ale popiersie poetki wykonane przez Lunę Drexler znalazło się na grobie Konopnickiej na cmentarzu Łyczakowskim. Tam też, w wydzielonej części, nazywanej Cmentarzem Obronców Lwowa, w kaplicy Orląt Lwowskich można zobaczyć jej rzeźbę pt. Madonna z Dzieciątkiem Jezus. Nieopodal, pod numerem 48 znajduje się jej własny grób, na którym umieszczono jedną z płaskorzeźb artystki, Anioł w locie trzymający krzyż z siedmiu różami. Wokół wyryto tytuły wybranych dzieł Drexlerówny o tematyce religijnej: Święty Jerzy, Archanioł Michał, Córka Jaira, Kazanie, Madonna z aniołami, Święta rodzina w świątyni, Chrystus i Magdalena, Legenda Graala.
Luna Amalia Drexler pozostawiła po sobie około 200 rzeźb i kilkadziesiąt obrazów, wśród nich pomniki, popiersia, liczne studia portretowe, prace o tematyce religijnej i mistycznej. W rok po jej śmierci zorganizowano we Lwowie wystawę pośmiertną Luny Drexlerówny. Kolejna i chyba jedyna do tej pory wystawa poświęcona twórczości artystki odbyła się w 1978 roku, zorganizowana przez Stowarzyszenie Historyków Sztuki w Krakowie i Muzeum w Chrzanowie, z którego zbiorów pochodzi prezentowana przez nas rzeźba W loży.
To nie przypadek, że akurat w Chrzanowie zaprezentowano dorobek zapomnianej nieco, a uznawanej powszechnie przed wojną, artystki. Luna Amalia Drexler była związana z tym miastem osobiście. Na prezentowanym powyżej zdjęciu widzimy rzeźbiarkę na ślubie swojej siostry, Ireny Drexler, której wybrankiem był inżynier Mieczysław Chwastowski z Chrzanowa, wuj i ojciec chrzestny założyciela Muzeum w Chrzanowie, mgr. Mieczysława Mazarakiego. Luna bywała więc w Chrzanowie z powodów rodzinnych. Po śmierci Luny jej szwagier zaczął gromadzić prace artystki i niektóre z nich można podziwiać do dziś w chrzanowskim muzeum.

Opracowanie: Kinga Kołodziejska (Redakcja WMM),

 Ten utwór jest dostępny na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 3.0 Polska.

Bibliografia:
Wiktoria Hadyś-Pęczkowska, Wstęp, [w:] Luna Drexlerówna. Rzeźba. Malarstwo, katalog wystawy, Kraków–Chrzanów 1978;
Wiktoria Hadyś, Moja sentymentalna wycieczka do Lwowa, „Kronika Chrzanowska”, nr 161 (2010), s. 10–11;
Ignacy Trybowski, Luna Amalia Drexler, [w:] Słownik artystów polskich i obcych w Polsce działających, t. II, red. Jolanta Maurin-Białostocka, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk 1975.