Kolekcja dawnego malarstwa na szkle w zbiorach Muzeum Tatrzańskiego liczy 459 obrazów. W większości to obrazy o tematyce sakralnej, które w góralskich izbach pełniły funkcję religijną i zarazem dekoracyjną. Zaledwie trzynaście z nich to obrazy o treści świeckiej. Tematem dziewięciu jest, nawiązująca do zbójnickiej legendy, scena przyjmowania do Janosikowej drużyny nowego towarzysza, który popisuje się zręcznością — podczas wyskoku nad ogniskiem równocześnie ścina ciupagą wierzchołek świerka i z trzymanego w drugiej ręce pistoletu odstrzeliwuje wierzchołek jodły. 
Wśród znalezionych na Podhalu obrazów na szkle obrazy zbójnickie były nieliczne, stąd ich ogromna wartość w muzealnej kolekcji.
Do niemal całkowitego wytępienia „Janosikowych obrazów” przyczynił się ksiądz Józef Stolarczyk (1816–1893), pierwszy proboszcz zakopiańskiej parafii, zwalczający wśród górali zbójnicką tradycję, nakazujący im tłuc szklane obrazy, nawet te o treści religijnej.
Pokazany obraz, wykonany około 1840 roku przez anonimowego autora, przedstawia moment przyjmowania do bandy Janosika zbójnika o nazwisku Surowiec. Eksponat znajduje się w ekspozycji stałej, w Gmachu Głównym Muzeum Tatrzańskiego.
W tradycyjnej góralskiej izbie na Podhalu nieodłącznym sprzętem była długa, przybita do ściany na wprost wejścia półka, tak zwana listwa, za którą stały rzędem, jeden obok drugiego święte obrazy malowane na szkle. Na kołkach listwy wieszano świąteczny strój, ustawiano też na niej i zawieszano ozdobną ceramikę kupowaną na Słowacji (talerze, misy, dzbanki). Obok obrazów o treści religijnej w góralskich izbach wieszano obrazki zbójnickie, z wizerunkami Janosika i jego towarzyszy. Można je było też spotkać w wiejskich karczmach na Podtatrzu. „Chodzenie na zbój” było dla górali rzeczą „honorną”, a sławni zbójnicy stali się ich bohaterami i powszechnie byli uważani za ludzi szlachetnych, którzy rabowali bogatych i dzielili się zdobytymi dobrami z biednymi. Dokonywali przy tym niezwykłych czynów, o których wiele na Podhalu opowiadano. Szczególną sławą cieszył się zwłaszcza Janosik, zbójnik słowacki, który był w oczach górali niemal nadludzką istotą. Był on ludowym bohaterem nie tylko po południowej, ale też po północnej stronie Tatr.
W drugiej połowie XIX wieku malowane na szkle obrazy zaczęły być zastępowane na Podhalu oleodrukami. Było ich w góralskich chałupach coraz mniej, tym bardziej że ksiądz Józef Stolarczyk nawoływał swych parafian do pozbywania się „tych szkaradnych bohomazów”, niezgodnych z obowiązującymi w XIX-wiecznej sztuce kanonami. Większość szklanych obrazów górale wówczas zniszczyli i wrzucili do potoków. Resztki ocalili prywatni kolekcjonerzy, którzy uważali malowane na szkle obrazy za element rodzimej kultury i z poczucia patriotycznego obowiązku zakupywali do swych zbiorów, mimo że z estetycznego punktu widzenia były dla nich niezbyt ciekawe. Bardziej atrakcyjne dla kolekcjonerów pod względem treści były wizerunki zbójników malowane na szkle, stanowiące dla nich dowód żywotności zbójnickiej legendy na góralszczyźnie. Niestety nie zachowało się ich już wiele, gdy kolekcjonerska działalność rozwinęła się w Zakopanem i na Podhalu.
Na jednym z obrazków, Zbójnicy — przyjęcie Surowca, z kolekcji Marii i Bronisława Dembowskich, zakupionym przez nich w latach 1886–1893 w góralskiej karczmie, ręką Marii Dembowskiej napisane były z tyłu nazwiska zbójników podane jej przez Sabałę: Janosik, Gajdoś, Ilczyk, Janko Hyrczyk, Baczyński. Według opowiadań góralskich, zebranych przez Kazimierza Łapczyńskiego, ogłoszonych drukiem w 1862 roku, nowy kandydat przyjmowany do kompanii sławnego na Podtatrzu Janosika to Surowiec, pozostali zbójnicy to: Janosik, Cwajnoga, Klapka, Mocny, Wyskok. Według wersji zapisanej na starym drzeworycie, identycznym pod względem rysunku i kompozycji ze szklanymi zbójnickimi malowidłami, przestawieni zbójnicy noszą następujące nazwiska: Janosik, Flyg, Surowiec, Adamczyk, Potaczek, Sinocha.
Występujący w każdej z wersji Janosik, Juraj Jánošik (1688–1713), był zbójnikiem działającym na słowacczyźnie. Został ujęty w Klenowcu na Słowacji. Poddany torturom w czasie śledztwa został skazany przez sąd węgierski w Liptowskim Świętym Mikulaszu na śmierć przez powieszenie na haku. Wymieniany wśród zbójników Surowiec był także postacią historyczną, jednak ludowa tradycja błędnie łączy go z Janosikową drużyną, ponieważ urodził się i zbójował już po śmierci Janosika. Jakub Surowiec (ok. 1715–1740), pasterz owiec, słowacki zbójnik, od 1739 roku był przywódcą zbójnickiej grupy, która działała w okolicach Nowego Targu, na Orawie, w rejonie Pohronie w środkowej Słowacji, aż po okolice Łuczeńca (Lučenec) w pobliżu granicy z Węgrami. W 1740 roku został schwytany i stracony. Wokół jego postaci wytworzyła się osobna ludowa tradycja, która znalazła swój wyraz na przykład w pieśni o tym zbójniku.
„Surowiec, Surowiec,
kieloś wyżarł owiec?
Owieczek nie wiem co,
baranów siedem sto”.
Obrazy na szkle o tematyce zbójnickiej powstawały w ośrodkach malarskich na Słowacji, a wzorcem ikonograficznym dla nich były drzeworyty i popularne ryciny nawiązujące do różnych wersji opowiadań o Janosiku. Od południowych sąsiadów obrazy te docierały w XIX wieku na Podhale.
Prezentowany obraz pochodzi ze Zdziaru na Spiszu (Słowacja). Kupił go tam w 1918 roku Stanisław Hatyra. Od niego obraz odkupił w 1934 roku, za 100 złotych, Juliusz Zborowski — dyrektor Muzeum Tatrzańskiego. Obraz musiał być w bardzo złym stanie, skoro zaraz po dokonaniu zakupu został poddany konserwacji. Wykonał ją artysta plastyk Kazimierz Brzozowski, członek zarządu Towarzystwa Muzeum Tatrzańskiego. Oczyścił szkło i ramę, utrwalił odpadającą farbę lakierem celulozowym, umocował szkło w ramie. Z tyłu do ramy przykleił płótno introligatorskie i śrubkami przykręcił dyktę. Tak zabezpieczony obraz dotrwał do następnej konserwacji zachowawczej, przeprowadzonej w 2003 roku.
Przedstawia on Janosika przyjmującego Surowca do swego towarzystwa. Pośrodku, na ziemi postawiony jest czerwony kociołek (kotlik), otoczony po bokach płomieniami ogniska. Ponad nim skacze Surowiec trzymający w prawej uniesionej ku górze ręce ciupagę, a w lewej wyciągniętej w bok pistolet, z którego strzela. Nogi ma zgięte, a stopy skrzyżowane. Po lewej stronie stoi wsparty na ciupadze Janosik i przygląda się popisowi, trzymając w wyciągniętej w kierunku Surowca ręce butelkę z gorzałką. Za Janosikiem umieszczona jest na czerwonym podwyższeniu brunatna beczka, o którą oparta jest jego strzelba. Stojący obok Janosika zbójnik gra na dudach. Jak głosi legenda, Janosik, zobaczywszy skok i strzał Surowca, zawołał:
„Wiwat Surowiec,
nasz chłopiec!
A ty mu graj na dudkach, grajku,
bo Surowiec
będzie nasz chłopiec”.
Po prawej stronie stoją w rzędzie trzej zbójnicy, dwaj z nich przekazują sobie flaszkę z wódką, trzeci trzyma w lewej ręce fuzję, a w prawej ciupagę, na której się wspiera. Ubiory zbójników są ujednolicone i mają liczne czerwone i złote szczegóły. Składają się z białych portek ze złotymi lampasami i wyszyciami (parzenicami), brunatnych koszul ze złotymi lamówkami u dołu rękawów, czerwonych pasów i kierpców przywiązywanych do łydek rzemieniami po wierzchu nogawek spodni oraz wysokich, czarnych z czerwonym wzorem czap ze złotą dekoracją przy brzegach. Wyróżnia się jedynie Janosik ubrany w czerwone spodnie. W tle za zbójnikami widoczny jest rząd, schematycznie potraktowanych, smukłych drzew iglastych o czerwonych pniach i czarno-szarych koronach. Ich wąska sylweta nie zakrywa tła, lecz jest w nie wtopiona. W górze obrazu namalowane są dwie półkule — czerwone z białymi otokami. Tło obrazu jest ciemnoniebieskie, a rysunek wykonany czarną i brązowo-czerwoną, zróżnicowaną kreską.
W dawnym malarstwie na szkle stosowano barwy żywe, dużo w nim było koloru czerwonego, niebieskiego, żółci, zieleni i bieli. Obrazy malowano farbami olejnymi, używając ręcznie rozcieranych barwników, a jako spoiwa — oleju i pokostu lnianego. Oglądany obraz namalowany jest gładko i kryjąco dobrze utartą farbą, drobne grudki pigmentu widoczne są jedynie na ciemnych barwach. Lico szyby posiada niewielkie skazy — miejscami szkło jest nierówne, z pęcherzami powietrza. Pamiętajmy jednak, że do malowania obrazów wykorzystywane były odpady z hut szklanych, czyli tafle szkła źle wywalcowanego, a występujące skazy, na których załamywało się światło, w sposób niezamierzony podnosiły walory szklanych malowideł. Warstwa malarska obrazu jest źle zachowana. Występują w niej liczne, rozległe ubytki — największe wzdłuż dolnej krawędzi oraz dwa duże w centralnej kompozycji, przy zakończeniu płomieni. Podczas konserwacji w 2003 roku miejscami zabezpieczono i podklejono odspojenia farby i wykonano niewielkie retusze ubytków w malaturze. Ponadto podłożono od spodniej strony obrazu papier bezkwasowy z lokalnie podłożonym kolorem w miejscach większych ubytków.
Pomalowana na kolor ciemnobrązowy rama obrazu, wykonana z drewnianych, ręcznie profilowanych listew, skonstruowana jest w ten sposób, że obraz zostaje w niej zamknięty i tworzy z nią nierozerwalną całość. Rama posiada zamknięty felc, a listwy połączone są w narożnikach widlicowo. Dodatkowo miejsca połączeń wzmocnione są od lica drewnianymi kołkami. Wyjęcie szyby możliwe jest tylko po rozebraniu ramy.
Informacje o obrazach zbójnickich na Podhalu, „dawniej koniecznej ozdobie chałupy”, zaczęły pojawiać się od 1830 roku w relacjach z podróży w Tatry. Autorzy tych relacji zwracali na nie uwagę ze względu na atrakcyjną treść. Oto jeden z przykładów ich odczytania — opis dotyczy obrazu Zbójnicy — przyjęcie Surowca:
„Stało rzędem pięciu ludzi w dziwacznych złocistych ubiorach, w kaszkietach także złocistych z kitami, w zgrabnych z bandażami trzewiczkach, jakie panie nosiły za czasów mego dzieciństwa; szósty do tamtych podobny, w samym środku obrazu nad jakąś złotą łuską robił entrechat w powietrzu: co wszystko razem stanowiło jakby zakończenie nieznanego baletu. Spostrzegłem jeszcze, że jeden z pięciu palił z ogromnej złotej fajki, drugi pokazywał jakąś tabliczkę. Duże świerki rzędem za ludźmi stojące nasunęły myśl, czy to czasem się nie w Karpatach dzieje, a pistolet i toporek w ręku podskakującego zrodziły przypuszczenie, że może to rozbójniki” (Kazimierz Łapczyński, Lato pod Pieninami i w Tatrach, 1862).
Trzewiczki z bandażami to oczywiście kierpce przywiązane do nóg rzemieniami, złotą łuską został określony kociołek, piszczałkę instrumentu muzycznego — dud — autor rozpoznał jako fajkę, a flaszka z wódką skojarzyła mu się z tabliczką.

Opracowała: Zofia Rak (Muzeum Tatrzańskie im. Dra Tytusa Chałubińskiego w Zakopanem), © wszystkie prawa zastrzeżone