Lista wszystkich obiektów. Kliknij na jeden z nich, aby przejść do karty obiektu. Tematy umożliwiają selekcję eksponatów według kategorii pojęciowych. Po prawej stronie możesz zmienić ustawienie widoku listy.

Poniższe zestawienie ukazuje powiązanie między eksponatami w sposób niestandardowy. Punkty oznaczają eksponaty, a łączące je linie to powiązania między nimi według wybranych kategorii.

Wpisz daty krańcowe do okienek, aby wybrać interesujący Cię okres na osi czasu.

Wyświetlenia: 5251

(Głosy: 2)

Do:
Temat:
URL:

Szerokość		Wysokość
Zdjęcia		3D HD
3D		Krótki opis
Opis		Informacje
Audio		Video

Wydruk metryczki

Wytwórca krawiec K. Kropiowski & K. Matlas
Czas powstania ok. 1860—1870
Miejsce powstania Lwów
Wymiary wysokość: otoku kołpaka: 11 cm, butów: 40 cm, długość: kontusza: 100 cm, żupana: 93 cm, spodni: 112 cm, karabeli: 90 cm
Numer inwentarzowy MNK-XIX-4608/1-10
Muzeum Muzeum Narodowe w Krakowie
Oddział Gmach Główny
Tematy stroje
Technika szycie ręczne
Materiał aksamit, jedwab, pióra ptasie, futro
Prawa do obiektu Muzeum Narodowe w Krakowie
Prawa do wizerunków cyfrowych domena publiczna
Digitalizacja RPD MIK, projekt Wirtualne Muzea Małopolski
Tagi strój , strój kontuszowy , tkanina , barok , sarmatyzm , buty , 3D , audiodeskrypcja , tradycja , szlachta , domena publiczna

Wydruk opisu

Ubiór — złożony z kontusza, żupana, spodni, kołpaka, butów i karabeli — należał do rodziny Drohojowskich z Czorsztyna. Kompletny polski ubiór narodowy złożony jest z części zewnętrznej — zwanej kontuszem — i spodniej — zwanej żupanem.
Kontusz uszyto z aksamitu. Plecy krojone są w charakterystyczny sposób z tzw. słupem, rozkloszowane systemem głębokich zakładek, podkreślonych naszyciem jedwabnej pasmanterii.

Więcej

Ubiór — złożony z kontusza, żupana, spodni, kołpaka, butów i karabeli — należał do rodziny Drohojowskich z Czorsztyna. Kompletny polski ubiór narodowy złożony jest z części zewnętrznej — zwanej kontuszem — i spodniej — zwanej żupanem.
Kontusz uszyto z aksamitu. Plecy krojone są w charakterystyczny sposób z tzw. słupem, rozkloszowane systemem głębokich zakładek, podkreślonych naszyciem jedwabnej pasmanterii. Z przodu zapięcie na trzy dekoracyjne pętlice z takiej samej pasmanterii oraz osiem metalowych guzów zdobionych kamieniami półszlachetnymi i ich imitacjami. Rękawy-wyloty, nie zszyte, zebrane wykładanymi mankietami, podszyte jedwabiem tym samym, z którego uszyto żupan. Na kontuszu zawiązany jest pas słucki jedwabny półlity.
Żupan noszony pod kontuszem uszyto z wzorzystego jedwabiu z niskim stojącym kołnierzykiem. Jest odcinany w pasie, w części górnej dopasowany, w dolnej lekko rozszerzony. Część środkowa pleców wykonana jest z podszewki. Z przodu zapinany krytymi guzikami, z dekoracyjnymi guzami metalowymi umieszczonymi w specjalnych otworach.
Na kontuszu i żupanie od wewnątrz umieszczono etykietę firmową z napisem: K. Kropiowski i K. Matlas we Lwowie. Do kompletu należą też spodnie z aksamitu, kołpak z aksamitu z otokiem z futra i kitą z piór czaplich osadzoną w mosiężnej zaponie, skórzane buty z cholewami, karabela w pochwie z imitacji jaszczura, dekorowanej srebrną tarczą z herbem Korczak z klejnotem i labrami, ze srebrną rękojeścią w formie głowy lwa.
Polski ubiór kontuszowy był kształtowany przez stulecia, w połowie XVIII wieku zyskał ostateczny kształt ubioru narodowego, znanego pod popularną nazwą kontusza. W wieku XIX ubiory kontuszowe nadal cieszyły się popularnością. Noszono je często także na początku wieku XX. Sprawiano je z okazji zaślubin, wyjazdów zagranicznych, nadań szlacheckich. Były one ubiorami zakładanymi obligatoryjnie przez uczestników obrad Sejmu Krajowego we Lwowie i Parlamentu Wiedeńskiego.

Opracowanie: dr Beata Słotowa (Muzeum Narodowe w Krakowie), © wszystkie prawa zastrzeżone

Mniej

Pasy i opaski

Pas kontuszowy uznawano za najbardziej malowniczy element stroju szlacheckiego. Pasy stały się popularne od połowy XVI wieku, ale szczególne znaczenie zyskały w wieku XVIII (wtedy też zmienił się sposób ich wiązania — zaczęto bardziej eksponować zakończenia). Początkowo korzystano ze sprowadzanych...

Więcej

Pas kontuszowy uznawano za najbardziej malowniczy element stroju szlacheckiego. Pasy stały się popularne od połowy XVI wieku, ale szczególne znaczenie zyskały w wieku XVIII (wtedy też zmienił się sposób ich wiązania — zaczęto bardziej eksponować zakończenia).
Początkowo korzystano ze sprowadzanych pasów perskich i tureckich, za które płacono wysoką kwotę (równowartość 250 zł).
Z czasem, wzorując się na pasach wschodnich, zaczęto produkować je w Polsce — początkowo na importowanych krosnach i z importowanych materiałów. Pierwsze manufaktury powstawały w latach 40. XVIII wieku na dworach magnackich — w Stanisławowie, gdzie osiedlili się tkacze ormiańscy, i Brodach.
Najsłynniejszą polską persjarnią bardzo szybko stała się manufaktura słucka założona na terenie dóbr Radziwiłłowskich (kierowanie nią powierzono Janowi Madżarskiemu). Wkrótce wyroby tamtejszych tkaczy zyskały taką popularność, że pas słucki stał się synonimem pasa polskiego. Rozpoznawalność marki zapewniały oryginalne wzory i kompozycje (w zbiorach WMM można zobaczyć pas kontuszowy słucki z kolekcji Muzeum Narodowego w Krakowie).

Jeden pas ma dwie głowy

Końce pasa, które szczególnie eksponowano podczas jego zakładania, nazywano głowami. Stąd każdy pas ma dwie głowy…
Pasy miały zwykle 3 metry długości, ich szerokość dochodziła do 40 cm.
Na dwóch końcach tkano te same wzory, nadając im różne barwy (tak jak w przypadku pasa słuckiego — strony pasa były jak negatyw i pozytyw).
Dodatkowo, kolory wykorzystane w jednej połowie na drugiej stosowano w odwrotnym układzie, dzięki czemu uzyskiwano układ czterostronny: po złożeniu pasa wzdłuż uzyskiwano cztery różne pasy. Na brzegach tkaninę ozdabiano szlaczkiem, który okalał zarówno głowy, jak i wciąż (środkową część) pasa.

Skąd się wziął fenomen pasa?

Pasy na żupanie szlacheckim pełniły funkcję klejnotu. Opracowano specjalną technikę sprasowywania nici złotych lub srebrnych, dzięki czemu uzyskiwano połysk lustra litego pasa — takie tkaniny były szczególnie pożądane, uznawano je za bogate.
Choć rozmaitość wzorów była wyrazem inwencji persjarskich mistrzów, w głowach pasa umieszczano zwykle karumfil (z tureckiego: goździki — dwie rozkrzewione gałązki goździka). Co ciekawe, chociaż wzory miały proweniencję persko-turecko-ormiańską, szybko zyskały miano typowo polskich, reprezentatywnych dla stylu narodowego.
Dzięki takim elementom strój szlachecki wyróżniał się na tle stroju europejskiego tego czasu. Ta odmienność była doskonale widoczna podczas zagranicznych wystąpień — jednym z takich świadectw są ryciny Stefano Della Belli, który z niezwykłą precyzją odtworzył wjazd polskich posłów w XVII wieku.
Historia mody to ślady przenikających się wpływów. I tak jak pasy były typowym elementem stroju szlacheckiego, tak w stroju ludowym utrwalił się zwyczaj zakładania szerokich opasków bacowskich.

Zobacz rzeźbę górala z opaskiem w zbiorach Wirtualnych Muzeów Małopolski.
Dowiedz się więcej o opasku w stroju bronowickim.

Aktywność — nazwij elementy pasa słuckiego, wykorzystując słowa zawarte w zdaniu poniżej.
Pas otoczony szlaczkiem wciąż ma dwie głowy.

Opracowanie: Redakcja WMM,

Ten utwór jest dostępny na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 3.0 Polska.

Mniej

Ubiór kontuszowy

dookolka

Zdjęcia

Audio

Ubiór kontuszowy Opowiada: Piotr Krasny

posłuchaj

Ubiór kontuszowy [audiodeskrypcja] Opowiada: Fundacja na Rzecz Rozwoju Audiodeskrypcji KATARYNKA

posłuchaj

Powiązania

Interpretacje

Ćwiczenia

Szarawary

Zobacz też

Ostatnie komentarze:

Dodaj komentarz:

Dodaj plik

[{"id":19981000,"name":"Centrum Żydowskie w Oświęcimiu","count":0},{"id":16205991,"name":"Fundacja Zbiorów Rodziny Sosenków","count":113},{"id":14653590,"name":"Galeria Sztuki Współczesnej Bunkier Sztuki","count":52},{"id":11437349,"name":"Królewska Katedra na Wawelu","count":13},{"id":19981897,"name":"Muzeum Afrykanistyczne Miejskiego Ośrodka Kultury w Olkuszu","count":0},{"id":18593031,"name":"Muzeum Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie","count":96},{"id":26804,"name":"Muzeum Archeologiczne w Krakowie","count":76},{"id":54355,"name":"Muzeum Archidiecezjalne im. Kardynała Karola Wojtyły w Krakowie","count":20},{"id":26810,"name":"Muzeum Armii Krajowej im. gen. Emila Fieldorfa „Nila” w Krakowie","count":16},{"id":26816,"name":"Muzeum Dom Rodzinny Ojca Świętego Jana Pawła II","count":20},{"id":26822,"name":"Muzeum Etnograficzne im. Seweryna Udzieli w Krakowie","count":55},{"id":26828,"name":"Muzeum Farmacji Collegium Medicum UJ w Krakowie","count":24},{"id":26849,"name":"Muzeum Fotografii w Krakowie","count":32},{"id":26837,"name":"Muzeum Geologiczne Instytutu Nauk Geologicznych PAN","count":28},{"id":1875581,"name":"Muzeum Geologiczne WGGiOS AGH","count":10},{"id":26855,"name":"Muzeum Historyczne Miasta Krakowa","count":64},{"id":26861,"name":"Muzeum im. Aleksandra Kłosińskiego w Kętach","count":21},{"id":26867,"name":"Muzeum Inżynierii Miejskiej","count":12},{"id":26873,"name":"Muzeum Lotnictwa Polskiego","count":20},{"id":26879,"name":"Muzeum Miejskie w Wadowicach","count":5},{"id":26885,"name":"Muzeum Narodowe w Krakowie","count":78},{"id":26945,"name":"Muzeum Niepodległości w Myślenicach","count":6},{"id":26891,"name":"Muzeum Niepołomickie — Zamek Królewski w Niepołomicach","count":16},{"id":26897,"name":"Muzeum Okręgowe w Nowym Sączu","count":36},{"id":26903,"name":"Muzeum Okręgowe w Tarnowie","count":38},{"id":16523376,"name":"Muzeum Opactwa Benedyktynów w Tyńcu","count":0},{"id":27005,"name":"Muzeum Przyrodnicze im. Krystyny i Włodzimierza Tomków w Ciężkowicach","count":4},{"id":26921,"name":"Muzeum Regionalne PTTK im. Antoniego Minkiewicza w Olkuszu","count":6},{"id":26927,"name":"Muzeum Regionalne PTTK im. Ignacego Łukasiewicza w Gorlicach","count":16},{"id":26933,"name":"Muzeum Regionalne PTTK im. Władysława Kowalskiego w Dobczycach","count":5},{"id":26939,"name":"Muzeum Regionalne TMP w Piwnicznej Zdroju","count":8},{"id":26951,"name":"Muzeum Ślusarstwa im. Marcina Mikuły w Świątnikach Górnych","count":10},{"id":4890297,"name":"Muzeum Sztuki i Techniki Japońskiej Manggha","count":30},{"id":11933697,"name":"Muzeum Sztuki Współczesnej w Krakowie MOCAK","count":43},{"id":26957,"name":"Muzeum Tatrzańskie im. Dra Tytusa Chałubińskiego w Zakopanem","count":35},{"id":19981602,"name":"Muzeum Twórczości Władysława Wołkowskiego Miejskiego Ośrodka Kultury w Olkuszu","count":0},{"id":19981312,"name":"Muzeum Uniwersytetu Jagiellońskiego Collegium Maius","count":0},{"id":26963,"name":"Muzeum w Chrzanowie im. Ireny i Mieczysława Mazarakich","count":22},{"id":26969,"name":"Muzeum Ziemi Bieckiej","count":33},{"id":26975,"name":"Muzeum Ziemi Koszyckiej im. Stanisława Boducha","count":12},{"id":26981,"name":"Muzeum Żup Krakowskich w Wieliczce","count":32},{"id":26987,"name":"Muzeum — Dwory Karwacjanów i Gładyszów","count":6},{"id":26993,"name":"Muzeum — Nadwiślański Park Etnograficzny w Wygiełzowie i Zamek Lipowiec","count":17},{"id":26909,"name":"Muzeum — Orawski Park Etnograficzny w Zubrzycy Górnej","count":9},{"id":26999,"name":"Ośrodek Dokumentacji Sztuki Tadeusza Kantora Cricoteka","count":22},{"id":26915,"name":"Ośrodek Spotkania Kultur w Dąbrowie Tarnowskiej","count":10},{"id":4869610,"name":"Zamek Królewski na Wawelu Państwowe Zbiory Sztuki","count":85}]