Lista wszystkich obiektów. Kliknij na jeden z nich, aby przejść do karty obiektu. Tematy umożliwiają selekcję eksponatów według kategorii pojęciowych. Po prawej stronie możesz zmienić ustawienie widoku listy.
Poniższe zestawienie ukazuje powiązanie między eksponatami w sposób niestandardowy. Punkty oznaczają eksponaty, a łączące je linie to powiązania między nimi według wybranych kategorii.
Wpisz daty krańcowe do okienek, aby wybrać interesujący Cię okres na osi czasu.
- Autor prawdopodobnie wykonane w Mnikowie przez szewca Przeginiaka
- Czas powstania XX w.
- Miejsce powstania Aleksandrowice/Krakowskie
- Wymiary wysokość: całego buta: 33 cm, obcasa: 3,5 cm, długość: usztywnionego tyłu cholewki: 17,5 cm
- Numer inwentarzowy 47135 1,2/mek
- Muzeum Muzeum Etnograficzne im. Seweryna Udzieli w Krakowie
- Tematy życie codzienne, stroje
- Technika kołkowanie, szycie maszynowe, haft maszynowy
- Materiał guma, skóra boksowa
- Data pozyskania 1973, zakup od Zofii Sieprawskiej z Aleksandrowic
- Prawa do obiektu Muzeum Etnograficzne im. Seweryna Udzieli w Krakowie
- Prawa do wizerunków cyfrowych © wszystkie prawa zastrzeżone, MEK
- Digitalizacja RPD MIK, projekt Wirtualne Muzea Małopolski
- Tagi strój , Madziarzy , buty , 2D , strój ludowy , © wszystkie prawa zastrzeżone
Para butów kobiecych do stroju krakowskiego typu węgierskiego. Wykonane są z czarnej skóry boksowej, usztywnione wewnątrz jasną skórą bydlęcą. Buty posiadają cholewy dwuczęściowe zszywane po bokach, na górze usztywnione, na dole, przy kostkach skóra ułożona w harmonijkę zwaną „miechem”.
Więcej Para butów kobiecych do stroju krakowskiego typu węgierskiego. Wykonane są z czarnej skóry boksowej, usztywnione wewnątrz jasną skórą bydlęcą. Buty posiadają cholewy dwuczęściowe zszywane po bokach, na górze usztywnione, na dole, przy kostkach skóra ułożona w harmonijkę zwaną „miechem”. Przednia część cholewy krojona jest razem z przyszwą, zaś tylna — z napiętkiem. U góry od środka naszyte są po bokach kawałki skóry zwane uszami, pomocne przy wkładaniu buta. Cholewy, przyszwy i napiętki są ozdobnie przeszyte na maszynie czarną nitką. Na cholewach, oprócz linii prostych i falistych tworzących szlaki wzdłuż szwów, stylizowane kwiaty tulipana, a w rogach kwiatki kielichowate. Górne brzegi cholewek obszyte pasem czerwonej skórki safianowej. Podeszwy butów skórzane, kołkowane. Obcasy półsłupkowe, podbite gumą. Na przedniej części podeszwy lewego buta znajduje się podbicie metalowe w kształcie półksiężyca.
Buty przez wieki swej historii były obiektem pożądania i zazdrości. Szyte najczęściej ze skóry przez wykwalifikowanych szewców stanowiły jedną z najdroższych części ubioru. Na zakup obuwia mogli pozwolić sobie tylko nieliczni, zamożni mieszkańcy wsi polskiej. W okolicach Krakowa, w dzień powszedni ludność chodziła boso. Butów skórzanych, często bogato zdobionych, używano tylko idąc do kościoła, podczas różnych uroczystości oraz w zimie. Buty, podobnie jak inne części kosztownego stroju, były otaczane szczególną troską i przekazywane kolejnym pokoleniom. Chroniono je przed zniszczeniem, poprzez używanie prostych środków do konserwacji: czerniono czernidłem i smarowano tłuszczem, który czynił je odpornymi na wodę i rozciąganie. Czernidło do butów wykonywano z roztartego w słodkim mleku węgla ze spalonej słomy jęczmiennej, mazak zaś — z włosia krowiego. Przede wszystkim jednak starano się ich używać jak najrzadziej. Stąd, jak pisze Seweryn Udziela, „W lecie, idąc do kościoła albo do miasta, wystrojone Krakowianki niosą obuwie w rękach (…). Dopiero przed miastem, przed kościołem siadają przy drodze i wkładają obuwie”. By chronić podeszwę przed ścieraniem, często podbijano buty, najczęściej obcas, metalowymi blaszkami w kształcie podkowy. Niekiedy zabezpieczano cały obcas, okuwając go dookoła metalowa blaszką.
W XIX wieku kobiety używały głównie butów z cholewami typu węgierskiego. Damski typ węgierski zbudowany jest z następujących części: cholewy, posiadającej dwa szwy po bokach, przyszwy stanowiącej część przednią buta, w której spoczywa stopa, części tylnej poniżej kostki, zwanej napiętkiem, z kolei na wysokości kostki skóra ułożona w jest harmonijkę zwaną „miechem” Górny brzeg cholewy posiada tak zwane uszy, pomocne przy zakładaniu butów. W okresie międzywojennym możemy zaobserwować coraz większą obecność butów, także na co dzień. Ogólne przemiany wsi związane z uprzemysłowieniem i częste kontakty miastem wpłynęły także na modę. Coraz częściej można było zobaczyć na wsi trzewiki z wysoką cholewą sznurowane lub zapinane na guziki, a w okresie letnim — półtrzewiki. Buty zazwyczaj nie były bogato zdobione, głównie w postaci przeszyć nicią w kolorze czarnym. Niekiedy spotykało się jako element dekoracyjny czerwony, safianowy pasek wzdłuż górnej części cholewy.
Prezentowana para butów została wykonana prawdopodobnie przez szewca o nazwisku Przeginiak, pochodzącego z Mnikowa. Zakupione zostały od Zofii Sieprawskiej z Aleksandrowic w 1973 roku za wartość ówczesnych 520 zł. Nic bliżej nie wiadomo na temat właścicielki butów ani ich historii. Z pewnością były noszone na początku XX wieku, a z bardzo dobrego stanu zachowania możemy wnioskować, że nie używano ich często i dbano, by nie zniszczyły się za szybko.
Opracowanie: Ewa Rossal (Muzeum Etnograficzne im. Seweryna Udzieli w Krakowie), © wszystkie prawa zastrzeżone
Ostatnie komentarze: