Zamek Królewski na Wawelu to jedno z najbardziej znaczących historycznie i kulturalnie miejsc w Polsce. Przez wieki siedziba polskich królów i symbol państwowości, w okresie międzywojennym stał się jednym z najważniejszych polskich muzeów.
Zamek jest muzeum o charakterze rezydencji historycznej. W odtworzonych wnętrzach komnat pałacu z czasów jego świetności w okresie renesansu i baroku oraz w oryginalnych gotyckich pomieszczeniach skarbca koronnego prezentowane są eksponaty odznaczające się wysokimi walorami artystycznymi oraz historyczno-patriotycznymi, umożliwiającymi wniknięcie w dzieje Polski i jej dawnej kultury artystycznej.
Trzon zbiorów stanowią obiekty mające związek z władcami Polski i ich rodzinami – portrety, dary, trofea wojenne i dzieła sztuki wykonane na zamówienie królewskie.
Najcenniejszą kolekcją są arrasy króla Zygmunta Augusta, wykonane w Brukseli w latach około 1550–1560, stanowiące największy zespół tapiserii, jaki zrealizowano na zlecenie jednego zamawiającego (zachowało się 138 sztuk). Reprezentatywny zbiór portretów królewskich obejmuje dzieła m.in. Marcina Kobera, Daniela Schulza młodszego, Jana Triciusa i Louisa de Silvestre’a.
Z oryginalnego wyposażenia wnętrz zamku zachował się zespół 30 drewnianych głów ludzkich, wykonanych w warsztacie Sebastiana Tauerbacha do renesansowego stropu sali Poselskiej.
Chlubą zbioru militariów jest wspaniały miecz koronacyjny zwany Szczerbcem, jedyne zachowane insygnium z zespołów regaliów przechowywanych do 1795 roku w skarbcu koronnym.
Z innych obiektów związanych z postaciami historycznymi należy wymienić półzbroję husarską po hetmanie Stanisławie Jabłonowskim, a także buławy hetmańskie, buzdygany, szable, wspaniałe rzędy i osiodłania, chorągwie, namioty, których część stanowi trofea wojen polsko-tureckich i kampanii wiedeńskiej w 1683 roku.
W skali europejskiej liczy się zbiór malarstwa włoskiego, obejmujący m.in. dzieła Simone’a Martiniego i Dossa Dossiego. Ekspozycje uzupełnia bogata kolekcja rzemiosła artystycznego, m.in. włoskich mebli i majolik renesansowych, porcelany miśnieńskiej, sreber i zegarów.
Muzeum oferuje zwiedzanie wystaw stałych:
Reprezentacyjne Komnaty Królewskie, Prywatne Apartamenty Królewskie, Skarbiec Koronny i Zbrojownia, Sztuka Wschodu, Wawel Zaginiony oraz tras sezonowych: Smocza Jama, Baszta Sandomierska.
Co roku muzeum organizuje kilka wystaw czasowych.
Oddziały:
Zamek w Pieskowej Skale, Dwór w Stryszowie.

Opracowanie: Zamek Królewski na Wawelu, © wszystkie prawa zastrzeżone

Fotografia: Stanisław Michta, arch. Zamku Królewskiego na Wawelu, © wszystkie prawa zastrzeżone