Ośrodek Dokumentacji Sztuki Tadeusza Kantora Cricoteka

Nowa siedziba Cricoteki,
ul. Nadwiślańska 2-4,
30-527 Kraków

tel. 12 421 69 75
strona muzeum

Jak dojechać :

pieszo

samochodem

komunikacją

Godziny otwarcia

Nowa siedziba Cricoteki — ul. Nadwiślańska 2-4

poniedziałek

nieczynne

wtorek — niedziela

11.00 — 19.00

Ceny biletów

normalny 10 zł ulgowy 5 zł rodzinny 15 zł grupowy normalny 5 zł grupowy ulgowy 3 zł

wtorek - wstęp wolny

„Para młoda” („Nigdy tu już nie powrócę”, 1988)

The spectacle I shall never return is a summary of Tadeusz Kantor's previous theatrical work. His synthesis includes characters, objects, costumes, and mannequins, as well as motifs and entire scenes from previous performances, starting from The return of Odysseus, made in 1944 in the Underground Independent Theatre, and ending with the very last spectacle — May the artists die (1985).

„Aparat fotograficzny/Wynalazek Pana Daguerre’a” („Wielopole, Wielopole”, 1980)

Tadeusz Kantor dostrzegał analogię pomiędzy sytuacją fotografowania i strzelania, pomiędzy grupą upozowaną do zdjęcia i grupą rekrutów stojących w szeregu. To pole skojarzeń wykorzystał w jednym z obrazów Wielopola, Wielopola — spektaklu, który był kontynuacją tematów/motywów z Umarłej klasy. Źródłem inspiracji było dla Kantora zdjęcie rekrutów przez wyruszeniem na front (fotografia naznaczona piętnem śmierci). Aparat skierowany na wojsko staje się też w spektaklu narzędziem tortur.

„Szafa — interior imaginacji” („W małym dworku”, 1961), rekonstrukcja 1981

Rzeźba Tadeusza Kantora wyrażająca ideę spektaklu Cricot 2 W małym dworku — opartego na sztuce Stanisława Ignacego Witkiewicza o tym samym tytule — którego premiera odbyła się w Krakowie, w Galerii Krzysztofory, 14 stycznia 1961 roku. Był to w twórczości artysty etap Teatru Informel.

„Okno” („Wielopole, Wielopole”, 1980)

Rola tego obiektu jest w spektaklu dwojaka. Z jednej strony okno otwiera „Pokój Dzieciństwa” na zewnątrz, umożliwia przenikanie z innymi przestrzeniami. Podobnie jak miało to miejsce w spektaklu Umarła klasa (1975). „Okno jest niezwykłym przedmiotem, który dzieli nas od świata »po tamtej stronie«, od »nieznanego«... od Śmierci...”.

„Czołg” („Dziś są moje urodziny”, 1990)

Prezentowany obiekt powstał do spektaklu Teatru Cricot 2 Dziś są moje urodziny, nad którym artysta pracował od października 1989 do początku grudnia 1990 roku. Tadeusz Kantor zmarł po jednej z ostatnich prób spektaklu, 8 grudnia 1990 roku. Premiera odbyła się wkrótce potem, w styczniu 1991 roku w Théâtre Garonne w Tuluzie, następnie spektakl pokazywany był w 22 miastach na całym świecie aż do czerwca 1992 roku.

„Obraz Autoportretu” („Dziś są moje urodziny”, 1990)

Prezentowany obiekt powstał dla spektaklu Teatru Cricot 2 Dziś są moje urodziny, nad którym artysta pracował od października 1989 do początku grudnia 1990 roku. Tadeusz Kantor zmarł po jednej z ostatnich prób, 8 grudnia 1990 roku. Premiera odbyła się wkrótce potem, w styczniu 1991 roku w Théâtre Garonne w Tuluzie, następnie spektakl pokazywany był w 22 miastach na całym świecie aż do czerwca 1992 roku.

„Łódź Charona” („Nigdy tu już nie powrócę”, 1988)

Prezentowany obiekt pochodzi ze spektaklu Teatru Cricot 2 Qui non ci torno più (Nigdy tu już nie powrócę), który powstawał w Krakowie i Mediolanie w latach 1987–1988. Premiera spektaklu odbyła się 23 czerwca 1988 roku w Piccolo Teatro Studio w Mediolanie. Spektakl Nigdy tu już nie powrócę jest podsumowaniem dotychczasowej twórczości teatralnej Tadeusza Kantora.

„Zlew” („Nigdy tu już nie powrócę”, 1988)

Prezentowany obiekt pochodzi ze spektaklu Teatru Cricot 2 Qui non ci torno più (Nigdy tu już nie powrócę), który powstawał w Krakowie i Mediolanie w latach 1987–1988. Premiera spektaklu odbyła się 23 czerwca 1988 roku w Piccolo Teatro Studio w Mediolanie. Akcja spektaklu dzieje się w knajpie. Na scenie metalowe stoliki knajpiane i taborety.

„Łapka na szczury” („Nigdy tu już nie powrócę”, 1988)

Akcja spektaklu dzieje się w knajpie. Na scenie metalowe stoliki knajpiane i taborety. W głębi ustawiona została w półkole ściana z czarnego, gładkiego płótna, w której zarysowują się ledwo widoczne kontury czworga drzwi. Przez nie rytmicznie wchodzą na scenę i opuszczają ją (by za chwilę wrócić) wybrane postacie z poprzednich spektakli Kantora, począwszy od Powrotu Odysa, zrealizowanego przez niego w 1944 roku w Podziemnym Teatrze Niezależnym, aż po ostatni spektakl — Niech sczezną artyści (1985).

„Wózeczek” — prototyp („Niech sczezną artyści”, 1985)

Wózeczek stał się w spektaklu symbolem wspomnienia dzieciństwa. Czytamy w Przewodniku po spektaklu: „Idziemy ku przodowi w przyszłość, / równocześnie zagłębiając się w rejony / PRZESZŁOŚCI, czyli ŚMIERCI. (...) / Siedzę na scenie, / JA — rzeczywisty, lat 70... / nigdy już nie stanę się na nowo / chłopcem, gdy miałem 6 lat... / wiem o tym, ale pragnienie jest / nieprzeparte, / nieustanne, / napełnia całe moje istnienie... / W drzwiach zjawia się / MAŁY ŻOŁNIERZYK — dziecko / JA — GDY MIAŁEM 6 LAT, / na dziecinnym wózeczku / (na moim wózeczku!)”.

„Trąba Sądu Ostatecznego” („Gdzie są niegdysiejsze śniegi”, 1979)

Trąba Sądu Ostatecznego to obiekt z cricotage’u Tadeusza Kantora Gdzie są niegdysiejsze śniegi (tytuł został zaczerpnięty z Ballady o paniach minionego czasu z Wielkiego Testamentu François Villona), którego premiera odbyła się w styczniu 1979 roku w Palazzo delle Esposizioni w Rzymie. W latach 1982–1983 Kantor zmienił konstrukcję obiektu (I wersja z 1979 roku to umieszczona na mobilnym trójnogu, zaambalowana trąba) w taki sposób, że zaczęła przypominać szafot, szubienicę albo jakąś średniowieczną machinę.

„Stolik Artysty” („Dziś są moje urodziny”, 1990)

Stolik Artysty jest wyjątkowym obiektem powstałym do spektaklu Dziś są moje urodziny Teatru Cricot 2, nad którym artysta pracował od października 1989 do początku grudnia 1990 roku. Tadeusz Kantor zmarł po jednej z ostatnich prób spektaklu, 8 grudnia 1990 roku. Premiera odbyła się wkrótce potem, w styczniu roku 1991, w Théâtre Garonne w Tuluzie, następnie spektakl pokazywany był w 22 miastach na całym świecie aż do czerwca 1992 roku.

„Rowerek”/„Manekin dziecka na rowerku” („Umarła klasa”, 1975)

Rowerek to obiekt ze spektaklu Tadeusza Kantora Umarła klasa, którego premiera odbyła się w Krakowie w Galerii Krzysztofory w listopadzie 1975 roku. W spektaklu był to rekwizyt Staruszka z Rowerkiem — krążącego w kółko, żegnającego się i odjeżdżającego w takt walca François. W Staruszka wcielał się Andrzej Wełmiński.

„Pręgierze” („Niech sczezną artyści”, 1985)

Pręgierze są niezwykle charakterystycznymi obiektami ze spektaklu Teatru Cricot 2 Niech sczezną artyści. Premiera spektaklu odbyła się w Alte Giesserei w Norymberdze 2 czerwca 1985 roku. Pojawiają się w III akcie sztuki i staną się kluczowymi przedmiotami, z którymi związana jest dalsza akcja sceniczna, aż po epilog spektaklu w V akcie. Ich obecność się na scenie jest związana z postacią norymberskiego artysty, Wita Stwosza, oraz z jego najwybitniejszym dziełem — gotyckim Ołtarzem Zaśnięcia Najświętszej Marii Panny w kościele Mariackim.

„Obraz Infantki” („Dziś są moje urodziny”, 1990)

Obraz Infantki był jednym z elementów „Biednego Pokoju Wyobraźni”, urządzonego przez Tadeusza Kantora na scenie (patrz Stolik Artysty). Znajdował się po prawej stronie sceny, tuż przy stoliku artysty. Obecność Infantki w obrazie opiera się na rytmicznych odejściach i powrotach. Raz stojąc lub siedząc w ramie, jak pisze Kantor: „Upozowuje się w obrazie i prezentuje / wszystkie swoje uroki”, to znów z rozmaitych powodów przemieszcza się poza jej obręb — jest stamtąd wyrzucana, wypada, sama wychodzi. To „poza” i „w” wytycza niejako rytm jej funkcjonowania w spektaklu.

„Manekin Pedla” — wizerunek Kazimierza Mikulskiego („Umarła klasa”, 1975)

Manekin Pedla na krześle to obiekt ze spektaklu Tadeusza Kantora Umarła klasa, którego premiera odbyła się w Galerii Krzysztofory w Krakowie, w listopadzie 1975 roku. Przedstawia siedzącego na krześle mężczyznę ubranego na czarno, w surducie, z czapką z daszkiem, trzymającego na kolanach rozłożoną gazetę.

„Krzyż” („Wielopole, Wielopole”, 1980)

Krzyż jest obiektem scenicznym ze spektaklu Teatru Cricot 2 Wielopole, Wielopole, którego premiera odbyła się we Florencji w czerwcu 1980 roku, w budynku dawnego klasztoru przy via Santa Maria 25. Znamienne, że obok omawianego tu Krzyża w spektaklu Wielopole, Wielopole pojawia się 15 innych krzyży, a w całej twórczości teatralnej Tadeusza Kantora powstało ich ponad 30. Niektóre obiekty spektaklu, w tym Krzyż, posiadają swoje repliki z lat 1982–1983.

„Kołyska mechaniczna” („Umarła klasa”, 1975)

Kołyska Mechaniczna to obiekt ze spektaklu Tadeusza Kantora Umarła klasa, którego premiera odbyła się w Galerii Krzysztofory w listopadzie 1975 roku. Składa się z drewnianej skrzynki na metalowym stelażu imitującej dzięcięcą kołyskę. Całość została tak skonstruowana, aby umożliwić kołysanie — ruch samej skrzynki. Ruch ten mógł być wzbudzany za pomocą pedału lub dzięki zainstalowanemu silnikowi elektrycznemu. We wnętrzu obiektu znajdowały się dwie drewniane kule, które w czasie kołysania powodowały głuchy stukot, uderzając o ścianki skrzyni.

„Goplana i Elfy” („Balladyna”, 1943)

Goplana i Elfy jest rekonstrukcją obiektu ze spektaklu Balladyna, zrealizowanego w Krakowie w 1943 roku przez Tadeusza Kantora i grupę krakowskich artystów w Podziemnym Teatrze Niezależnym. Z tego okresu nie ocalały żadne obiekty. Oprócz Balladyny Juliusza Słowackiego Kantor zrealizował w Podziemnym Teatrze Niezależnym także Powrót Odysa Wyspiańskiego w 1944 r.

„Dzieci w wózku na śmieci” („W małym dworku”, 1961), rekonstrukcja 1981, 1983

Dzieci w wózku na śmieci to obiekt zaprojektowany przez Tadeusza Kantora i zrealizowany w pierwszej połowie lat 80., przywołujący ideę Teatru Informel oraz spektakl Teatru Cricot 2 W małym dworku, którego premiera odbyła się w Krakowie, w Galerii Krzysztofory, 14 stycznia 1961 roku (patrz obiekt Szafa Interior Imaginacji).

1 2