Muzeum Orawski Park Etnograficzny w Zubrzycy Górnej

 

Zlokalizowany na pograniczu polsko-słowackim, u stóp Babiej Góry Orawski Park Etnograficzny zaprasza nas do poznania kultury orawskich górali. Na terenie skansenu zobaczymy charakterystyczne chałupy z wyżką, w których mieszkali górale, a także miejsca, w których pracowali: tartak, olejarnię, kuźnię oraz folusz — zakład do obróbki sukna. Poznamy tu również historię i tradycję ważnego dla kultury tego regionu malarstwa na szkle. Wyjątkowość i piękno Parku zostało docenione przez wielu artystów, między innymi Jerzego Hofmana, który nakręcił tu sceny do filmowej adaptacji powieści Henryka Sienkiewicza Ogniem i mieczem.
Najcenniejszy zabytek Muzeum to dwór rodziny Moniaków — dawnych sołtysów Zubrzycy Górnej. W 1674 roku cesarz Leopold I Habsburg podniósł do stanu szlacheckiego Mateusza Moniaka, który przeciwstawił się protestanckim panom orawskim, narzucającym swoją wiarę katolickim chłopom. W budynku zachowana jest część kurna, jeszcze XVII-wieczna, wyposażona w stare proste sprzęty oraz szlachecka, z eleganckim salonem wyposażonym w XVIII-wieczne meble. Wśród zabudowań gospodarczych wyróżnia się pasieka z charakterystycznymi dla Orawy ulami oraz lamus, pełniący rolę spichlerza zbożowego.

Opracowanie: Olga Kasztelewicz, Joanna Kotarba,
Licencja Creative Commons

Ten utwór jest dostępny na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 3.0 Polska.

Fotografia: Sebastian Woźniak, arch. MIK (2013),
Licencja Creative Commons

Ten utwór jest dostępny na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 3.0 Polska.

Zabytek Małopolskich Dni Dziedzictwa Kulturowego / I edycja 1999 / XIV edycja 2012

Zubrzyca Górna
34-484 Zubrzyca Górna


tel. 18 28 524 87
strona muzeum
Jak dojechać :  pieszo pieszo  samochodem samochodem 

Godziny otwarcia

listopad  — marzec
poniedziałek  — niedziela
8.30 — 14.30
kwiecień, październik
poniedziałek  — niedziela
8.00 — 16.00
maj — czerwiec, wrzesień
poniedziałek  — niedziela
9.00 — 17.00
lipiec — sierpień
poniedziałek  — niedziela
9.00 — 19.00

Ceny biletów

normalny 20 zł ulgowy 12 zł
Obiekty
sortuj według:  szczęśliwy traf
wyników na stronie: 20
dostępność(0)
1
Wyczyść filtr
Pokaż filtr
Ukryj filtr
więcej kategorii
Zegar orawski

Zegar orawski

Zegary tego typu były popularne na Orawie przed I wojną światową. Na przełomie XIX i XX wieku były chętnie nabywane przez ludność wiejską całej Orawy. Przywozili je chłopi wyjeżdżający na roboty na tzw. dolne ziemie na Węgry i do Czech, a także kupowano je na odpustach. Zawieszano je najczęściej w białej lub czarnej izbie na ścianie przeciwległej do drzwi albo na futrynach drzwi. Ten egzemplarz używany był do lat 70. XX wieku w jednym z domów w Zubrzycy Górnej.
Dzbanek orawski

Dzbanek orawski

Tradycyjne wnętrza orawskich domów były wyposażone w kilkanaście tego rodzaju różnobarwnych, pękatych, pięknie sklepionych dzbanów o wydatnych uchach. Puste zawieszano na kołkach ściennych półek, nazywanych gwarowo „listwami", wówczas, wiszące rzędem, tworzyły rodzaj zdobnego fryzu o obłych liniach oraz pięknych stonowanych kolorach, które odcinały się od sczerniałych od dymu ścian. Takie wyposażenie wnętrza można było spotkać na Orawie do lat 70. XX wieku. W starych, drewnianych budynkach tego rodzaju wystrój obwiązywał do końca istnienia budynku. W dzisiejszych czasach, kiedy zanikło tradycyjne budownictwo, jest to niezwykła rzadkość.
Kabat kobiecy orawski

Kabat kobiecy orawski

Ten typ bluzek, zwanych też kabotkami, był bardzo popularny na Orawie w XIX i na początku XX wieku. Występował we wszystkich miejscowościach orawskich właściwie do końca okresu międzywojennego. Często był wzorowany na secesyjnej modzie mieszczańskiej, która przez jarmarczny handel przenikała na wieś, także na Orawę. W zdobnictwie i charakterze kroju tej bluzki widać również wpływ kultury węgierskiej.
Orawska skrzynia malowana

Orawska skrzynia malowana

Prezentowany obiekt to wysoka, ciemnozielona skrzynia, wsparta na czterech profilowanych nóżkach z szufladą na dole. Ścianę licową zdobi dekoracja malarska w postaci stojących prostokątów o wklęsło ściętych narożnikach, wyodrębnionych z tła miodowym kolorem i wąską bordową ramką. Środek pól zdobią trójgałązkowe kolczaste bukiety wyrastające z dzbanów. Rysunkiem zbliżone są do naturalnych kwiatów polnych, tylko kolorystyka — czerń, bordo, biel — oraz fantazyjne ulistwienie nadają im nierealistyczny wygląd. Charakter malatury z tendencją do naturalizmu wskazywałby na późną produkcję, a jej nieporadne malarstwo świadczyłoby o wiejskim warsztacie, czy nawet indywidualnej, a nie seryjnej produkcji.
Cucha orawska

Cucha orawska

Prezentowany obiekt to wierzchnie okrycie męskie z brązowego sukna, podszyte od spodu niebiesko-białym materiałem fabrycznym w jodełkę. Na kołnierzu i u dołu rękawów widoczny jest ozdobnie stebnowany czarny materiał. Po obu stronach znajdują się kieszenie (łącznie 4): wszywane z patką i bez, obszyte czarną lamówką. Brzegi cuchy także są lamowane. Guziki umieszczono w dwóch rzędach (łącznie 6), przy czym jeden jest pokryty materiałem.
Spódnica orawska

Spódnica orawska

Prezentowany obiekt to szeroka spódnica z granatowego kretonu pokrytego białym nadrukiem o wzorze roślinnym (konturowe listki koniczyny), nawiązującym do XIX-wiecznych, manufakturowych tzw. tłoczelin. Posiada tradycyjny krój. Spódnice te, były bardzo popularne na Orawie w XIX i na początku XX wieku. Typ ten przedstawia duży wpływ kultury węgierskiej. W stroju górali orawskich, szczególnie z XIX i początku XX wieku, zaznacza się silne oddziaływanie kultury karpackiej, szczególnie słowackiej i węgierskiej.
Spodnie orawskie

Spodnie orawskie

Prezentowane spodnie uszył Jan Paniak z Jabłonki na zamówienie skansenu w Zubrzycy. Jest to typowy przykład paradnych spodni orawskich, używanych na Górnej Orawie nie na co dzień, ale od święta. Jeszcze w latach 60. XX wieku noszono je sporadycznie podczas wielkich uroczystości religijnych i kościelnych. Dzisiaj tradycja ubioru orawskiego jest kultywowana przede wszystkim przez zespoły regionalne.
Obraz na szkle „Chrystus w Grobie” z Orawy

Obraz na szkle „Chrystus w Grobie” z Orawy

Obraz malowany na szkle przedstawia Chrystusa leżącego w grobie. W centrum, nad grobem znajduje się bogato zdobiona kwiatami monstrancja. Stojące po jej obu stronach świece w barokowych lichtarzach sugerują, że jest to nastawa ołtarza. W dolnej części obrazu została ukazana postać leżącego Chrystusa przedstawionego dosyć schematycznie z lekkiego profilu. Motywy roślinne to pękate czerwono-żółte róże charakterystyczne dla zdobnictwa orawskiego.
Misa gliniana

Misa gliniana

Misy tego rodzaju umieszczano na listwie w czarnej izbie lub w kredensach. Służyły one na co dzień do podawania posiłków. W orawskich wsiach bardzo długo kultywowano zwyczaj — bardzo zresztą piękny — spożywania posiłków przez całą rodzinę z jednej misy, do której wszyscy sięgali drewnianymi łyżkami. Tradycja ta, choć archaiczna, podtrzymywała więzi rodzinne, uczyła powściągliwości i szacunku wobec starszych, a także braterstwa wobec młodszych.
1

Ostatnie komentarze:

Dodaj komentarz: