Muzeum Narodowe w Krakowie

Muzeum Narodowe w Krakowie jest najstarszym z polskich muzeów noszących nazwę „Narodowe”. Utworzone w 1879 roku,
początkowo jako muzeum polskiej sztuki współczesnej, dzięki wielu darom i zakupom jest dziś największą instytucją muzealną w Polsce — pod względem liczby budynków (17), oddziałów (11) oraz oddanych pod opiekę obiektów (800 tysięcy). I choć specjalnością Muzeum pozostaje nadal głównie polska sztuka i kultura, to na jego majątek składają się również wspaniałe kolekcje dzieł sztuki europejskiej i światowej, m.in. malarstwa, grafiki, rzeźby zachodnioeuropejskiej, sztuki i rzemiosła Dalekiego Wschodu, sztuki starożytnej, cerkiewnej, judaików czy liczny zbiór wyrobów rzemiosła, militariów i tkanin Zachodu i Wschodu oraz numizmatów.
Aktywna działalność naukowa prowadzona przez Muzeum zaowocowała przyznaniem w 2010 r. przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego statusu jednostki naukowej, jako jedynemu muzeum w Polsce. MNK organizuje rocznie po kilkadziesiąt wystaw i pokazów czasowych, docenianych przez widzów i media, prowadzi także różnorodną działalność edukacyjną dla różnych grup wiekowych oraz osób niepełnosprawnych i wykluczonych.
Według prestiżowego brytyjskiego magazynu „Art Newspaper” Muzeum Narodowe w Krakowie jest jedyną polską placówką, która znalazła się wśród najpopularniejszych muzeów świata. Rocznie MNK odwiedza ponad 650 tys. gości.
Główna siedziba MNK znajduje się w Gmachu Głównym przy Alei 3 Maja 1 — jednym z najciekawszych budynków modernistycznych w mieście. Znajdują się tam trzy galerie stałe: Galeria „Broń i barwa w Polsce”, Galeria Rzemiosła Artystycznego oraz Galeria Sztuki Polskiej XX wieku.
Pierwszą siedzibą MNK były Sukiennice, do dzisiaj mieszczące Galerię Sztuki Polskiej XIX wieku (Rynek Główny 1-3) — jedną z największych w Polsce stałych wystaw XIX-wiecznego polskiego malarstwa i rzeźby.
W gotycko-renesansowym Pałacu Biskupa Erazma Ciołka (ul. Kanonicza 17) można zwiedzać dwie galerie stałe: „Sztuka Dawnej Polski. XII-XVIII wiek”, „Sztuka Cerkiewna Dawnej Rzeczypospolitej” oraz studyjną kolekcję rzeźby architektonicznej.
Muzeum im. Emeryka Hutten-Czapskiego (ul. Piłsudskiego 10-12) , ponownie otwarte po 70 latach dla publiczności w 2013 roku, mieści się w XIX-wiecznym Pałacyku Czapskich i sąsiedniej Kamienicy Łozińskich. Jest tam prezentowana najlepsza na świecie kolekcja numizmatów polskich, a także świetne przykłady numizmatów obcych – od starożytności do dzisiaj.
Muzeum Narodowe w Krakowie ma aż cztery muzea biograficzne. Najstarszym muzeum biograficznym w Polsce jest Dom Jana Matejki (ul. Floriańska 41). Dzieła i pamiątki po artyście znajdują się w kamienicy, gdzie urodził się, żył i tworzył.
Dom Józefa Mehoffera (ul. Krupnicza 26), z zachowanym autentycznym wyposażeniem, otoczony jednym z najpiękniejszych ogrodów w Małopolsce, mieści twórczość tego młodopolskiego artysty.
W Kamienicy Szołayskich (Plac Szczepański 9) znajdują się ekspozycje poświęcone najwybitniejszemu przedstawicielowi secesji Stanisławowi Wyspiańskiemu oraz sztuce jego epoki. Czasowo znajduje się tu również zbiór pamiątek po noblistce, Wisławie Szymborskiej.
Muzeum Karola Szymanowskiego w willi „Atma ” w Zakopanem (ul. Kasprusie 19) mieści się w zabytkowym budynku w stylu zakopiańskim z XIX wieku. W latach 30. XX wieku było mieszkaniem najsławniejszego po Chopinie polskiego kompozytora. To jedyne na świecie muzeum tego artysty. Odbywają się tu koncerty i wykłady dotyczące muzyki.
Muzeum Książąt Czartoryskich (ul. św. Jana 19) jest aktualnie w remoncie. W przyległym Arsenale (ul. Pijarska 8) jest dostępna Galeria Sztuki Starożytnej.
W Bibliotece Książąt Czartoryskich (ul. św. Marka 17) znajduje się księgozbiór, rękopisy i archiwum Czartoryskich. Tam też udostępniony jest zbiór rękopisów MNK.
We wrześniu 2013 roku otwarto nowy oddział: Ośrodek Kultury Europejskiej EUROPEUM w XVII-wiecznym Spichlerzu (pl. Sikorskiego 6). Będzie tu stała wystawa kolekcji obejmującej siedem wieków malarstwa zachodnioeuropejskiego oraz centrum informacji o zbiorach malarstwa zachodnioeuropejskiego w Polsce. EUROPEUM ma gościć wystawy, imprezy, koncerty, wykłady dotyczące szeroko rozumianej kultury europejskiej.

Opracowanie: Katarzyna Bik (Sekcja Promocji Muzeum Narodowego w Krakowie), © wszystkie prawa zastrzeżone

Fotografia: Karol Kowalik (Pracownia Fotograficzna MNK), © wszystkie prawa zastrzeżone

www.muzeum.krakow.pl

al. 3 Maja 1,
30-062 Kraków

tel. 12 433 55 00
tel. 12 433 56 00
tel. 12 433 56 37
strona muzeum

Jak dojechać :

pieszo

samochodem

komunikacją

Godziny otwarcia

Gmach Główny Muzeum Narodowego

poniedziałek

nieczynne

wtorek — piątek

9.00 — 17.00

sobota

10.00 — 18.00

niedziela

10.00 — 16.00

Ceny biletów

normalny 10 zł ulgowy 5 zł rodzinny 20 zł niedziela - wstęp wolny na ekspozycje stałe

Półzbroja husarska

Zbroja wykonana z blachy żelaznej, na krawędziach i folgach wyłożona mosiężnymi lamówkami, pokrytymi trybowanymi i wybijanymi stemplem perełkami. Pod nitami podłożone mosiężne rozetki dekorowane jak lamówki. Szyszak z półkolistym dzwonem, daszkiem, przez który przełożony jest nosal oraz nakarczkiem folgowym i policzkami z wyciętym sercem. Napierśnik pięciofolgowy, z ością pośrodku, zapinany na dwa rzemienie. Na piersi nałożone dwie koliste mosiężne aplikacje z ażurowym krzyżem kawalerskim.

Zbroja turniejowa

Zbroja turniejowa skompilowana z kilku garniturów zbroi zachodnioeuropejskich powstałych w połowie XVI wieku. Jej zasadniczą cześć stanowią kirys, obojczyk, naramienniki i taszki roboty najlepszych płatnerzy południowoniemieckich. Na napierśniku z ością i gąską, czyli występem w części brzusznej, wytrawiony jest w pionowych pasach motyw wici roślinnej oplatającej panoplia i instrumenty muzyczne. Styl ornamentyki wskazuje na norymberskie pochodzenie napierśnika. Naplecznik jest oznaczony marką miejską Norymbergi, obojczyk natomiast marką miejską Augsburga. Dekoracja trawiona wici roślinnej na naramiennikach jest zbliżona w stylu do wyrobów Antona Peffenhausera, płatnerza czynnego w Augsburgu.

Komplet dwunastu łyżek z popiersiami Apostołów oraz herbami Szeliga i Przeginia

Zachowane XVI- i XVII-wieczne polskie inwentarze informują o dość dużej liczbie srebrnych i złotych łyżek, będących w posiadaniu dworu królewskiego, polskiej arystokracji, szlachty oraz mieszczaństwa. Łyżki wykonywane ze szlachetnego kruszcu, głównie srebra złoconego, były bogato zdobione i stanowiły lokatę kapitału. Podkreślały splendor i zamożność domu, jak również wysoką pozycję społeczną ich właściciela.

Obraz „Szał” Władysława Podkowińskiego

Władysław Podkowiński uznawany jest, wraz z Józefem Pankiewiczem, za prekursora impresjonizmu w malarstwie polskim. Jego dzieła zapoczątkowały też symbolizm i nurt ekspresjonistyczny polskiego modernizmu. Około 1892 roku w twórczości Podkowińskiego zaczęły pojawiać się wizyjne, fantasmagoryczne przedstawienia podejmujące problematykę miłości, cierpienia i śmierci, inspirowane osobistymi przeżyciami, mające odniesienia do dokonań symbolistów zachodnioeuropejskich.

Obraz „Autoportret z żoną” Stanisława Wyspiańskiego

Wyspiański pozostawił dwanaście autoportretów. Każdy z nich jest fascynującym zapisem zmian fizycznych i aktualnego stanu emocjonalnego artysty, zgodnie z jego po wielokroć cytowanym przekonaniem, mówiącym, że: „człowiek (...) zmienia się bezpowrotnie, zmieniają go przeżycia i przemyślenia. Portret to odbicie chwili, odbicie artystyczne ujmujące rzecz do głębi”.

Rzeźba „Mickiewicz po improwizacji” Wacława Szymanowskiego

Wyczerpanego improwizacją, omdlewającego wieszcza podtrzymują dwie kobiece postaci. Figura Mickiewicza zdaje się wyłaniać z nieregularnej bryły, bliskiej chętnie stosowanemu przez Szymanowskiego motywowi morskiej fali. Ten nieco teatralny sposób ukazania postaci ma podkreślić wysiłek towarzyszący powstawaniu wybitnej poezji. W interpretacji Wacława Szymanowskiego, zgodnej z romantycznym obrazem poety, Mickiewicz tworzy pod wpływem nadprzyrodzonego natchnienia.

Portret trumienny młodej kobiety

Wizerunek nieznanej młodej kobiety jest przykładem portretu trumiennego, czyli szczególnego gatunku przedstawień portretowych, jaki wykształcił się w ścisłym związku z obrzędowością pogrzebową okresu baroku. Najbardziej wyraźną cechą wskazującą na wykorzystanie takich portretów w ceremoniach żałobnych jest ich charakterystyczny sześcioboczny kształt, który odwzorowuje zarys krótszego boku trumny.

Obraz „Medytacje” („Popielec”) z cyklu „Ceremonie” Witolda Wojtkiewicza

Witold Wojtkiewicz zajmuje w gronie młodopolskich malarzy miejsce szczególne. Jego malarstwo, typowe dla dekadenckiego fin de siècle’u, André Gide opisywał jako „osobistą mieszaninę naturalizmu, impresjonizmu i groteski”. Artysta stworzył własny zadziwiający ekspresjonizmem malarski świat, rodem z somnambulicznych wizji.

Wilkom cechu krawców

Wilkom jest jednym z najcenniejszych krakowskich zabytków cechowych przechowywanych w Muzeum Narodowym w Krakowie. Został złożony w muzeum 19 września 1905 roku przez Zgromadzenie Towarzyszy Krawieckich wraz z zespołem pamiątek należących do cechu krawców: ladą cechową, dzwonkiem, tacą i krucyfiksem.

Obraz „Wernyhora” Jana Matejki

Wernyhora — lirnik i wieszcz ukraiński, postać zdaniem jednych legendarna, według innych historyczna, żyjąca w II połowie XVIII wieku — zasłynął z przepowiedni politycznych dotyczących losu Rzeczypospolitej i Ukrainy. Miał w nich przewidzieć krwawe bunty kozackie, rozbiory, nieudane powstania narodowowyzwoleńcze i odrodzenie się państwowości polskiej. Po utracie niepodległości i w czasach kolejno pojawiających się nadziei na restytucję państwa polskiego, krążące w odpisach przepowiednie cieszyły się dużą popularnością. Wernyhora stał się bohaterem utworów literatury romantycznej, m.in. Juliusza Słowackiego, oraz przedstawień malarskich.

Drzeworyt „Rozpogodzenie po śnieżycy w Kameyama” Utagawy Hiroshigego

W zbiorze Feliksa Jasieńskiego Utagawa Hiroshige zajmował miejsce szczególne — kolekcjoner zgromadził ponad 2000 plansz drzeworytniczych tego autora. Bogato reprezentowany gatunek pejzażu pozwala docenić Hiroshigego jako artystę, który uchodził za mistrza w odtwarzaniu nastrojów kreowanych przez śnieg, deszcz i mgłę.

Projekty kostiumów do baletu Karola Szymanowskiego „Harnasie” autorstwa Ireny Lorentowicz

W wyniku konkursu autorką projektów kostiumów oraz scenografii do baletu Harnasie Karola Szymanowskiego została Irena Lorentowicz, scenografka i malarka, absolwentka Szkoły Sztuk Pięknych w Warszawie. Projekty kostiumów, wraz z rysunkami i makietami dekoracji, wystawiono 24 kwietnia 1936 roku w salach Orbisu, nieopodal budynku Opery. Za scenografię do tego spektaklu Irena Lorentowicz zdobyła I nagrodę w konkursie Grand l'Opera i pięcioletnie stypendium rządu francuskiego. Dekoracje do Harnasiów spłonęły we wrześniu roku 1936 w pożarze gmachu Opery Paryskiej.

Fotel Karola Szymanowskiego wykonany przez Spółdzielnię Artystów Plastyków „Ład”

W roku 1918 rodzina Szymanowskich utraciła rodzinny dwór w Tymoszówce w Rosji. Od tego czasu Karol Szymanowski mieszkał w hotelach, pensjonatach i u rodziny. W wynajętej wraz z wyposażeniem willi „Atma” w Zakopanem kompozytor przebywał w latach 1930–1935. Dwa fotele wykonane przez Spółdzielnię Artystów Plastyków Ład to jedyne meble zakupione przez Karola Szymanowskiego do „Atmy”. W zbiorach muzeum zachowała się fotografia Karola Szymanowskiego z 1935 roku, siedzącego w fotelu w gabinecie w „Atmie” (nr inw. MNK-AT-280/3).

Rzeźba „Portret Zofii Potockiej” Walerego Gadomskiego

W latach 1850—1858 Walery Gadomski studiował w Szkole Rysunku i Malarstwa w Krakowie pod kierunkiem Wojciecha Stattlera (rysunek i malarstwo) oraz Henryka Kossowskiego (rzeźba). Równolegle kształcił się u Franza Bauera w Akademii Sztuk Pięknych w Wiedniu (1856—1858). Walczył w powstaniu styczniowym. W latach 1876—1889 wykładał rzeźbę w Szkole Sztuk Pięknych w Krakowie. Wsławił się popiersiami wybitnych współczesnych mu osobistości, m.in. Jana Matejki czy Józefa Szujskiego, a także postaci historycznych (Wita Stwosza, Jana Długosza). Tym razem przedstawił postać nie mniej zasłużoną dla społeczności Krakowa i Krzeszowic — Zofię Potocką.

Pamiątkowe pudełko z monetami i banknotem z czasów powstania listopadowego 1831 roku

W czasie powstania listopadowego, które wybuchło w Warszawie w 1830 roku przeciwko carskiej Rosji, Rząd Narodowy polecił wybić serię nowych monet obejmującą: 3 grosze miedziane, 10 groszy bilonowych, srebrną dwu- i pięciozłotówkę oraz złote dukaty typu holenderskiego. Zarząd nad mennicą warszawską przejął Bank Polski. Ze stempli monet usunięto głowę cesarza i dwugłowego orła rosyjskiego. Na awersach czterech pierwszych nominałów pojawił się ukoronowany herb polsko-litewski i napis „Królestwo Polskie”. Dodatkowo pięciozłotówka została zaopatrzona we wbitą w rant legendę: „BOŻE ZBAW POLSKĘ”. Monety wyemitowano według stopy z 1815 roku. Litery „K.G”, widoczne na rewersach, należały do Karola Gronaua — zarządcy mennicy warszawskiej w latach 1829—1834.

Płaskorzeźba „Upadłe anioły” Stanisława Wyspiańskiego

W 1895 roku Stanisław Wyspiański wykonał projekt polichromii do prezbiterium kościoła oo. Franciszkanów. Kompozycja składa się z trzech elementów: tytułowych upadłych aniołów do których mierzy z łuków grupa łuczników. Całość kompozycji zamyka postać Archanioła Michała strzegącego wrót do raju. Ideowym uzupełnieniem tego przedstawienia jest polichromia znajdująca się po przeciwległej stronie prezbiterium: Madonna z Dzieciątkiem oraz Caritas. Artysta w widoczny sposób zestawił z sobą dwie postawy życiowe oraz ukazał konsekwencje ich wyboru.

Kafel z herbem Nałęcz biskupa Piotra Gembickiego

W 1845 roku w Pamiątce z Krakowa Józef Mączyński wspomniał o istnieniu dwóch „starożytnych pieców” w pałacu biskupim w Krakowie. Piece zbudowane z kafli dekorowanych herbami biskupów: Marcina Szyszkowskiego (Ostoja) oraz Piotra Gembickiego (Nałęcz) już w połowie XVIII wieku były w złym stanie, co odnotowano w rewizjach pałacu. Jednak dzięki dużym, barwnym kaflom były z pewnością bardzo dekoracyjne. Niestety, w roku 1850 piece podzieliły los pałacu biskupiego, który spłonął podczas wielkiego pożaru Krakowa, a do dziś zachowały się jedynie pojedyncze kafle oraz ich fragmenty.

Ubiór kontuszowy

Ubiór — złożony z kontusza, żupana, spodni, kołpaka, butów i karabeli — należał do rodziny Drohojowskich z Czorsztyna. Kompletny polski ubiór narodowy złożony jest z części zewnętrznej — zwanej kontuszem — i spodniej — zwanej żupanem. Kontusz uszyto z aksamitu. Plecy krojone są w charakterystyczny sposób z tzw. słupem, rozkloszowane systemem głębokich zakładek, podkreślonych naszyciem jedwabnej pasmanterii.

Drzeworyt „Portret aktora Kōraiya Kinshō” Toshūsaia Sharaku

Toshūsai Sharaku należy do najbardziej enigmatycznych artystów japońskich. Drzeworyty przez niego sygnowane pochodzą z okresu między majem 1794 a styczniem 1795 roku. Tematem wszystkich około 150 plansz są portrety aktorów kabuki — są to projekty o zdecydowanie innej, nowej formie ekspresji, często stojące na granicy karykatury.

Suknia ogrodowa

Suknia krynolina uszyta z białego muślinu drukowanego w motywy przedstawiające u dołu spódnicy pas roślinności wodnej , a powyżej latające motyle i inne owady. Staniczek krótki, podszyty białym płótnem z fiszbinami, zapinany z przodu na guziki. Rękawy długie, rozcięte i rozkloszowane, obszyte falbaną. Spódnica mocno zmarszczona, długa, z trenem. Wąska talia podkreślona jest paskiem zapinanym na haftki, z przyszytą szeroką kokardą. Całości dopełnia chusteczka do narzucania na ramiona.

1 2 3 4