Muzeum Narodowe w Krakowie

Muzeum Narodowe w Krakowie jest najstarszym z polskich muzeów noszących nazwę „Narodowe”. Utworzone w 1879 roku,
początkowo jako muzeum polskiej sztuki współczesnej, dzięki wielu darom i zakupom jest dziś największą instytucją muzealną w Polsce — pod względem liczby budynków (17), oddziałów (11) oraz oddanych pod opiekę obiektów (800 tysięcy). I choć specjalnością Muzeum pozostaje nadal głównie polska sztuka i kultura, to na jego majątek składają się również wspaniałe kolekcje dzieł sztuki europejskiej i światowej, m.in. malarstwa, grafiki, rzeźby zachodnioeuropejskiej, sztuki i rzemiosła Dalekiego Wschodu, sztuki starożytnej, cerkiewnej, judaików czy liczny zbiór wyrobów rzemiosła, militariów i tkanin Zachodu i Wschodu oraz numizmatów.
Aktywna działalność naukowa prowadzona przez Muzeum zaowocowała przyznaniem w 2010 r. przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego statusu jednostki naukowej, jako jedynemu muzeum w Polsce. MNK organizuje rocznie po kilkadziesiąt wystaw i pokazów czasowych, docenianych przez widzów i media, prowadzi także różnorodną działalność edukacyjną dla różnych grup wiekowych oraz osób niepełnosprawnych i wykluczonych.
Według prestiżowego brytyjskiego magazynu „Art Newspaper” Muzeum Narodowe w Krakowie jest jedyną polską placówką, która znalazła się wśród najpopularniejszych muzeów świata. Rocznie MNK odwiedza ponad 650 tys. gości.
Główna siedziba MNK znajduje się w Gmachu Głównym przy Alei 3 Maja 1 — jednym z najciekawszych budynków modernistycznych w mieście. Znajdują się tam trzy galerie stałe: Galeria „Broń i barwa w Polsce”, Galeria Rzemiosła Artystycznego oraz Galeria Sztuki Polskiej XX wieku.
Pierwszą siedzibą MNK były Sukiennice, do dzisiaj mieszczące Galerię Sztuki Polskiej XIX wieku (Rynek Główny 1-3) — jedną z największych w Polsce stałych wystaw XIX-wiecznego polskiego malarstwa i rzeźby.
W gotycko-renesansowym Pałacu Biskupa Erazma Ciołka (ul. Kanonicza 17) można zwiedzać dwie galerie stałe: „Sztuka Dawnej Polski. XII-XVIII wiek”, „Sztuka Cerkiewna Dawnej Rzeczypospolitej” oraz studyjną kolekcję rzeźby architektonicznej.
Muzeum im. Emeryka Hutten-Czapskiego (ul. Piłsudskiego 10-12) , ponownie otwarte po 70 latach dla publiczności w 2013 roku, mieści się w XIX-wiecznym Pałacyku Czapskich i sąsiedniej Kamienicy Łozińskich. Jest tam prezentowana najlepsza na świecie kolekcja numizmatów polskich, a także świetne przykłady numizmatów obcych – od starożytności do dzisiaj.
Muzeum Narodowe w Krakowie ma aż cztery muzea biograficzne. Najstarszym muzeum biograficznym w Polsce jest Dom Jana Matejki (ul. Floriańska 41). Dzieła i pamiątki po artyście znajdują się w kamienicy, gdzie urodził się, żył i tworzył.
Dom Józefa Mehoffera (ul. Krupnicza 26), z zachowanym autentycznym wyposażeniem, otoczony jednym z najpiękniejszych ogrodów w Małopolsce, mieści twórczość tego młodopolskiego artysty.
W Kamienicy Szołayskich (Plac Szczepański 9) znajdują się ekspozycje poświęcone najwybitniejszemu przedstawicielowi secesji Stanisławowi Wyspiańskiemu oraz sztuce jego epoki. Czasowo znajduje się tu również zbiór pamiątek po noblistce, Wisławie Szymborskiej.
Muzeum Karola Szymanowskiego w willi „Atma ” w Zakopanem (ul. Kasprusie 19) mieści się w zabytkowym budynku w stylu zakopiańskim z XIX wieku. W latach 30. XX wieku było mieszkaniem najsławniejszego po Chopinie polskiego kompozytora. To jedyne na świecie muzeum tego artysty. Odbywają się tu koncerty i wykłady dotyczące muzyki.
Muzeum Książąt Czartoryskich (ul. św. Jana 19) jest aktualnie w remoncie. W przyległym Arsenale (ul. Pijarska 8) jest dostępna Galeria Sztuki Starożytnej.
W Bibliotece Książąt Czartoryskich (ul. św. Marka 17) znajduje się księgozbiór, rękopisy i archiwum Czartoryskich. Tam też udostępniony jest zbiór rękopisów MNK.
We wrześniu 2013 roku otwarto nowy oddział: Ośrodek Kultury Europejskiej EUROPEUM w XVII-wiecznym Spichlerzu (pl. Sikorskiego 6). Będzie tu stała wystawa kolekcji obejmującej siedem wieków malarstwa zachodnioeuropejskiego oraz centrum informacji o zbiorach malarstwa zachodnioeuropejskiego w Polsce. EUROPEUM ma gościć wystawy, imprezy, koncerty, wykłady dotyczące szeroko rozumianej kultury europejskiej.

Opracowanie: Katarzyna Bik (Sekcja Promocji Muzeum Narodowego w Krakowie), © wszystkie prawa zastrzeżone

Fotografia: Karol Kowalik (Pracownia Fotograficzna MNK), © wszystkie prawa zastrzeżone

www.muzeum.krakow.pl

al. 3 Maja 1,
30-062 Kraków

tel. 12 433 55 00
tel. 12 433 56 00
tel. 12 433 56 37
strona muzeum

Jak dojechać :

pieszo

samochodem

komunikacją

Godziny otwarcia

Gmach Główny Muzeum Narodowego

poniedziałek

nieczynne

wtorek — piątek

9.00 — 17.00

sobota

10.00 — 18.00

niedziela

10.00 — 16.00

Ceny biletów

normalny 10 zł ulgowy 5 zł rodzinny 20 zł niedziela - wstęp wolny na ekspozycje stałe

Zbroja turniejowa

Zbroja turniejowa skompilowana z kilku garniturów zbroi zachodnioeuropejskich powstałych w połowie XVI wieku. Jej zasadniczą cześć stanowią kirys, obojczyk, naramienniki i taszki roboty najlepszych płatnerzy południowoniemieckich. Na napierśniku z ością i gąską, czyli występem w części brzusznej, wytrawiony jest w pionowych pasach motyw wici roślinnej oplatającej panoplia i instrumenty muzyczne. Styl ornamentyki wskazuje na norymberskie pochodzenie napierśnika. Naplecznik jest oznaczony marką miejską Norymbergi, obojczyk natomiast marką miejską Augsburga. Dekoracja trawiona wici roślinnej na naramiennikach jest zbliżona w stylu do wyrobów Antona Peffenhausera, płatnerza czynnego w Augsburgu.

Wilkom cechu krawców

Wilkom jest jednym z najcenniejszych krakowskich zabytków cechowych przechowywanych w Muzeum Narodowym w Krakowie. Został złożony w muzeum 19 września 1905 roku przez Zgromadzenie Towarzyszy Krawieckich wraz z zespołem pamiątek należących do cechu krawców: ladą cechową, dzwonkiem, tacą i krucyfiksem.

Ubiór kontuszowy

Ubiór — złożony z kontusza, żupana, spodni, kołpaka, butów i karabeli — należał do rodziny Drohojowskich z Czorsztyna. Kompletny polski ubiór narodowy złożony jest z części zewnętrznej — zwanej kontuszem — i spodniej — zwanej żupanem. Kontusz uszyto z aksamitu. Plecy krojone są w charakterystyczny sposób z tzw. słupem, rozkloszowane systemem głębokich zakładek, podkreślonych naszyciem jedwabnej pasmanterii.

Szabla husarska

Głownia turecka, damasceńska, o gładkim szlifie. Po stronie zewnętrznej głowni, u nasady nabijany złotem wschodni napis w kartuszu z kwiatonami. Rękojeść zamknięta. Jelec złocony, dekorowany rokokowym medalionem, ponadto na zakończeniach ramion oraz wąsów plastyczny ozdobnik. Kabłąk zagięty pod kątem prostym, dochodzący do głowicy, złocony i niellowany w motywy roślinne.

Suknia ogrodowa

Suknia krynolina uszyta z białego muślinu drukowanego w motywy przedstawiające u dołu spódnicy pas roślinności wodnej , a powyżej latające motyle i inne owady. Staniczek krótki, podszyty białym płótnem z fiszbinami, zapinany z przodu na guziki. Rękawy długie, rozcięte i rozkloszowane, obszyte falbaną. Spódnica mocno zmarszczona, długa, z trenem. Wąska talia podkreślona jest paskiem zapinanym na haftki, z przyszytą szeroką kokardą. Całości dopełnia chusteczka do narzucania na ramiona.

Sukmana Tadeusza Kościuszki

Sukmana według tradycji należąca do Tadeusza Kościuszki, uszyta z popielatego sukna wełnianego, z długimi rękawami u wylotu podszytymi czerwonym suknem, od stanu w dół poszerzona. Kołnierz stojący, obszyty czerwoną sukienną wypustką.

Sukienka na Torę (Meil) z synagogi w Szumsku koło Krzemieńca

Pokrowiec w formie wydłużonego prostokąta został uszyty ręcznie z tkaniny w drobny wzór geometryczno-roślinny. Na awersie, w kartuszu w formie wieńca laurowego, widnieje haftowany napis donacyjny, który głosi: „To jest dar skromnej kobiety, błogosławionej pamięci Pani Hindy, córki wielkiego rabbiego Samuela Kaca, w r. (5)473” [=1713 r.].

Statuetka „Napoleon na koniu” Piotra Michałowskiego

Model, prawdopodobnie gipsowy, według którego powstała ta statuetka, Michałowski wykonał w latach 1832—1835 w Paryżu, przebywając w kręgu pracowni Nicolas-Toussainta Charleta, stanowiącej podówczas — jak to później ujmie córka malarza — prawdziwe „ognisko bonapartyzmu”. Nawiązując do ikonografii bohaterskich wodzów, ukazał Napoleona na wspiętym koniu i z wyciągniętą ręką wskazującą kierunek natarcia, czyli niemal tak samo jak i na innych swoich przedstawieniach cesarza z tego czasu: obrazie olejnym Napoleon konno wydający rozkazy (Muzeum Narodowe we Wrocławiu) oraz podobnej akwareli (Muzeum Narodowe w Krakowie).

Rzeźba „Taniec” Marii Jaremy

Maria Jarema — urodzona w artystycznej rodzinie córka lwowskiej pianistki — przez całe swoje twórcze życie, zarówno w malarstwie, jak i w rzeźbie, zgłębiała problem dynamiki, rytmu i muzyczności dzieła sztuki. Szczególne upodobanie do motywów tanecznych ma z pewnością związek z działalnością artystki w przedwojennym eksperymentalnym teatrze Cricot, gdzie taniec był ważnym elementem spektakli.

Rzeźba „Salome” Walerego Gadomskiego

Salome, córka Herodiady i pasierbica króla Heroda Antypasa, zatańczyła tak pięknie, że władca pozwolił jej prosić, o co tylko zechce. Jej życzeniem, podpowiedzianym przez okrutną Herodiadę, była głowa Jana Chrzciciela. Biblijna Salome to jeden ze stałych motywów w ikonografii sztuki europejskiej. Archetyp niebezpiecznej uwodzicielki fascynował artystów wszystkich epok.

Rzeźba „Portret Zofii Potockiej” Walerego Gadomskiego

W latach 1850—1858 Walery Gadomski studiował w Szkole Rysunku i Malarstwa w Krakowie pod kierunkiem Wojciecha Stattlera (rysunek i malarstwo) oraz Henryka Kossowskiego (rzeźba). Równolegle kształcił się u Franza Bauera w Akademii Sztuk Pięknych w Wiedniu (1856—1858). Walczył w powstaniu styczniowym. W latach 1876—1889 wykładał rzeźbę w Szkole Sztuk Pięknych w Krakowie. Wsławił się popiersiami wybitnych współczesnych mu osobistości, m.in. Jana Matejki czy Józefa Szujskiego, a także postaci historycznych (Wita Stwosza, Jana Długosza). Tym razem przedstawił postać nie mniej zasłużoną dla społeczności Krakowa i Krzeszowic — Zofię Potocką.

Rzeźba „Portret Rzymianki”

Głowa portretowa pochodzi z popiersia Rzymianki żyjącej w połowie III wieku. Realistyczny sposób opracowania rysów twarzy ukazuje kobietę w średnim wieku. Duże, patrzące wprost oczy i wąskie lekko zaciśnięte usta sugerują stanowczy charakter. Policzki są mięsiste, lecz z widocznymi kośćmi jarzmowymi, żuchwa masywna, wyraźnie zaznaczono też dość pełny podbródek. Sposób ułożenia włosów oddaje ówczesną modę, odwołującą się do fryzury wprowadzonej przez Julię Domnę, małżonkę cesarza Septymiusza Sewera.

Rzeźba „Portret księcia Józefa Poniatowskiego” Jakuba Tatarkiewicza

Książę Józef Poniatowski, bratanek ostatniego króla Polski, wódz naczelny wojsk Księstwa Warszawskiego, zginął w bitwie pod Lipskiem w 1813 roku. Śmierć w wodach rzeki Elstery zapoczątkowała kult jego postaci, silnie związany z legendą napoleońską. W 1817 roku ciało księcia złożono w krypcie św. Leonarda na Wawelu. Popiersie jest autorską kopią studium do słynnego warszawskiego pomnika księcia Józefa Poniatowskiego dłuta Bertela Thorvaldsena. Jakub Tatarkiewicz, który, podobnie jak Konstanty Hegel i Paweł Maliński, był uczniem Thorvaldsena w rzymskiej Akademii św. Łukasza, z powodzeniem zaadaptował tu chłodny neoklasycyzm swego nauczyciela.

Rzeźba „Popiersie Feliksa Jasieńskiego” Konstantego Laszczki

Feliks Jasieński (1861—1929), pseudonim „Manggha”, wybitny koneser sztuki, mecenas i kolekcjoner, był człowiekiem wszechstronnie wykształconym i uzdolnionym muzycznie. Swą działalnością na polu sztuki, poglądami, publikacjami, a także udostępnianiem zgromadzonych zbiorów, w tym bogatej kolekcji grafiki japońskiej i zachodnioeuropejskiej oraz przedmiotów użytkowych z Dalekiego Wschodu, wywarł znaczny wpływ na kulturę artystyczną Krakowa przełomu XIX i XX stulecia.

Rzeźba „Popiersie Adama Mickiewicza” Pierre’a Jeana Davida d’Angersa

Adam Mickiewicz (1798–1855), największy poeta polskiego romantyzmu, wieszcz narodowy, publicysta, działacz polityczny. David d’Angers, rzeźbiarz francuski, autor pomników i nagrobków oraz medalionów i popiersi portretowych. W roku 1829 podczas pobytu w Weimarze, gdzie wykonywał popiersie Johanna Wolfganga Goethego, zetknął się również z Adamem Mickiewiczem, z którym połączyła go później przyjaźń.

Rzeźba „Pierwsze podszepty miłości” („Podszepty miłości”, „Tajemnice miłości”) Wiktora Brodzkiego

Scena przedstawia boginię Afrodytę, która nachyla głowę w stronę uskrzydlonego Amora, by posłuchać, co ten ma jej do powiedzenia. Zagadkowy uśmiech bogini sugeruje frywolny charakter rozmowy. Warsztatowa wirtuozeria: nieskazitelnie gładki modelunek i pieczołowicie oddane szczegóły — to typowe cechy sztuki rzeźbiarskiej Wiktora Brodzkiego.

Rzeźba „Nad grobem” Antoniego Pleszowskiego

Kobieta o melancholijnym wyrazie twarzy, z włosami okrytymi welonem, sprawiająca wrażenie głęboko zatopionej w myślach uosabia refleksję nad przemijaniem i utratą bliskiej osoby. Sposób przedstawienia siedzącej, swobodnie upozowanej postaci wywodzi się z twórczości Michała Anioła, jak również późniejszej rzymskiej rzeźby sepulkralnej okresu baroku, którą autor dzieła, artysta wykształcony w Krakowie, Wiedniu i Rzymie, znał doskonale.

Rzeźba „Mickiewicz po improwizacji” Wacława Szymanowskiego

Wyczerpanego improwizacją, omdlewającego wieszcza podtrzymują dwie kobiece postaci. Figura Mickiewicza zdaje się wyłaniać z nieregularnej bryły, bliskiej chętnie stosowanemu przez Szymanowskiego motywowi morskiej fali. Ten nieco teatralny sposób ukazania postaci ma podkreślić wysiłek towarzyszący powstawaniu wybitnej poezji. W interpretacji Wacława Szymanowskiego, zgodnej z romantycznym obrazem poety, Mickiewicz tworzy pod wpływem nadprzyrodzonego natchnienia.

Rzeźba „Merkury przed zabójstwem Argusa” Bertela Thorvaldsena

Rzeźba zakupiona w rzymskiej pracowni Thorvaldsena w 1829 roku przez Artura Potockiego. W 1830 roku umieszczona w pałacu w Krzeszowicach, od 1945 roku w Muzeum Narodowym w Krakowie. Duńczyk Bertel Thorvaldsen należy, obok Włocha Antonia Canovy, do najwybitniejszych twórców rzeźby neoklasycystycznej.

Rzeźba „Madonna z Krużlowej”

Figura ta uchodzi za najdoskonalsze dzieło rzeźbiarskie epoki tzw. stylu pięknego około roku 1400 na obszarze Małopolski. Przetworzono tu w drewnie repertuar form wypracowany wcześniej w rzeźbie kamiennej (tzw. Piękne Madonny): charakterystyczne kaskady fałd po bokach, fałdy frontalne przebiegające na torsie Marii po półkolu, niżej wyostrzające się w literę V, a jeszcze niżej, na cokole, rozłożone szeroko, jako optyczna podstawa figury. Cechę szczególną rzeźby stanowi wysunięcie Dzieciątka i nadanie mu swoistej autonomii przestrzennej, co sprawia, że kompozycja jest harmonijne zrównoważona. Zwroty głów Marii i małego Jezusa, odpowiadające sobie w ujęciu zwierciadlanym, akcentują zarazem oddaną z niezwykłym autentyzmem psychiczną łączność Matki i Dziecka. Nie wyklucza to głębokiej symboliki religijnej przedstawienia.

1 2 3 4