Muzeum Etnograficzne im. Seweryna Udzieli w Krakowie

ul. Krakowska 46,
31-066 Kraków

tel. 12 430 60 23
faks 12 430 63 30
tel. 12 430 55 75 (Ratusz)
tel. 12 430 63 42 (Dom Esterki)
strona muzeum

Jak dojechać :

pieszo

samochodem

komunikacją

Godziny otwarcia

poniedziałek

nieczynne

wtorek — niedziela

10.00 — 19.00

Ceny biletów

normalny 13 zł ulgowy 7 zł grupowy normalny 10 zł grupowy ulgowy 5 zł rodzinny 20 zł niedziela — wstęp wolny na ekspozycje stałe

Dziecięcy kaftan z rybich skór

Kaftany z rybich skór zakładano na odzież wykonaną ze skór z futrem w celu zabezpieczenia przed wilgocią i wodą. Chroniły one również przed wiatrem, stanowiąc niezbędny ekwipunek podczas wypraw na łodziach. Skóry rybie, odpowiednio spreparowane i natłuszczone, zszywano za pomocą ścięgien lub cienkich rzemieni. Odzież ta cechowała się dużą wytrzymałością i trwałością o czym świadczy fakt, że pomimo upływu ponad 140 lat od momentu jej wykonania, nadal zachowuje swe właściwości. Jest to jeden z nielicznych obiektów pozyskanych i zachowanych z czasów pierwszego pobytu (zesłania) Benedykta Dybowskiego na Syberii. Dybowski pozyskał go bądź już w 1869 roku, gdy brał udział w ekspedycji gen. Skałkowa na tereny położone nad Amurem, od Kraju Ussuryjskiego aż do Morza Ochockiego, lub w latach 1872–1875, gdy brał udział w niemal 3-letniej wyprawie na tereny nad rzekami Arguń, Amur i Ussuri.

Ikona „Chrystus na krzyżu”

Prezentowana ikona z przedstawieniem Chrystusa Ukrzyżowanego, Matką Boską z Dzieciątkiem i Św. Mikołaja, stanowi dar Heleny Dąbczańskiej dla Muzeum Etnograficznego w Krakowie. Helena Dąbczańska to słynna lwowska kolekcjonerka inkunabułów, rycin, książek, rysunków, tkanin, mebli; właścicielka prywatnego muzeum urządzonego we własnej willi i gospodyni niedzielnych poranków artystycznych, na których gościli przedstawiciele lwowskiej elity przełomu XIX i XX wieku.

Marionetka „Ardżuna” teatru „wayang golek” z Indonezji

Przedstawiona lalka należy do klasycznego indonezyjskiego teatru marionetkowego wayang golek purwa. Wyobraża szlachetnego Ardżunę — jednego z głównych pozytywnych bohaterów Mahabharaty. To syn Kunti i Pandu, trzeci z pięciu szlachetnych braci Pandawów, walczących o odzyskanie tronu z rąk swoich uzurpatorskich kuzynów.

Kafel ceramiczny „Karcenie Maryny”

Kafel ceramiczny narożny pochodzi z pieca glinianego, tak zwanego ogrzewacza, wykonanego przez warsztat garncarski Jana Oksitowicza, garncarza zarejestrowanego w cechu krakowskim w 1832 roku. Kafel pochodzi z pieca istniejącego jeszcze w okresie międzywojennym w jednej z krakowskich kamienic należących do rodziny Tarnowskich. Po II wojnie światowej znajdował się w dawnej rezydencji tej rodziny w Dzikowie koło Tarnobrzega, skąd, rozebrany, ponownie trafił do Krakowa.

Zabawka „Pochód Lajkonika” autorstwa Jana Oprochy (ojca)

Zabawka–wózek, a właściwie platforma na kółkach z otworami przeznaczonymi na sznurek do ciągnięcia, na której umieszczono 31 figurek chwiejących się na sprężynkach podczas jazdy. Cała zabawka, zarówno wózek, jak i figurki, wykonana jest z drewna, polichromowana. Prostokątna platforma ze ściętymi skośnie rogami oraz kółka pomalowane są na kolor zielony.

Rowerek drewniany

Rower ten, Tadeusz Seweryn (1894–1975) — późniejszy dyrektor Muzeum Etnograficznego im. Seweryna Udzieli w Krakowie (MEK) — tak opisuje na karcie katalogu naukowego: „Rower wykonany z drzewa przez pastucha, Franciszka Gucwę. Kółka pełne (bez szprych) wpuszczone są w sochy. Przednie posiada kierownicę, okutą silnie żelazem w miejscu połączenia z osią.

Gorset sukienny do stroju krakowskiego

Gorset kobiecy uszyty ręcznie z ciemnogranatowego sukna fabrycznego. W talii 67 trapezowatych kaletek zachodzących jedna na drugą. Podszewka z drelichu białego w granatowe prążki. Przód i kaletki podszyte czerwonym suknem. Zapięcie na trzy pary mosiężnych haftek. Brzegi gorsetu lamowane czerwonym suknem.

Tron z Zanzibaru

Tron, dekoracyjny fotel (atrybut władzy i dostojeństwa) z drewna hebanowego, składający się z 6 elementów łączonych kołkami. Siedzisko, elementy oparcia oraz podnóżka wykonane ze sznurka plecionego z liści palmowych. Elementy zdobnicze znajdujące się na zwieńczeniu oparcia wykonane techniką inkrustacji kością słoniową.

Huculska laska z toporkiem

Topór, toporek, siekiera to – zarówno na całej karpackiej góralszczyźnie, jak i wśród chłopów na nizinach – poręczne, o wielorakim zastosowaniu uniwersalne narzędzie, służące również jako broń bojowa i łowiecka, a także część odświętnego stroju męskiego, atrybut mężczyzny. Topir’ci, bartki towarzyszyły Hucułom w niemal każdej sytuacji, nigdy się z nimi nie rozstawali, wyjątkowo zostawiając je przy wejściu do cerkwi. Były one wyrobami miejscowych, wyspecjalizowanych rzemieślników — mosiężników oraz zajmujących wyrobem przedmiotów codziennego użytku z drewna. Większość z nich była anonimowa, ale wytworzyli jednolity, charakterystyczny dla Huculszczyzny styl zdobnictwa. Styl ten zmieniał się nieco z biegiem czasu, w związku ze stopniową zmianą odbiorcy, a co za tym idzie funkcji wyrobów — od przedmiotów przeznaczonych dla lokalnej ludności do wyrobów pamiątkarskich dla turystów i letników.

Laska huculska „kełef”

Nazwy „kełef” nie da się przetłumaczyć na język polski. Nie ma też szerszych informacji o funkcji i pochodzeniu tego typu przedmiotów. Wiadomo jedynie, że stanowiły one na równi z toporkami-bartkami czy laskami-p’ałyciami konieczną część huculskiego, bogato zdobionego odświętnego stroju męskiego. Używane więc były jako laski, noszone w ręce, ewentualnie służące do podpierania się, a więc były jedynie atrybutami mężczyzn, a podstawowa była ich funkcja dekoracyjna. Jak pisał Włodzimierz Szuchiewicz w wydanej w 1902 roku Huculszczyźnie: „Do całości stroju huculskiego należy koniecznie toporek albo «kełef», a u starszych często laska, »pałycia«”.

Misa prekolumbijska

Trójbarwna misa na pierścieniowatej stopce, zdobiona tak zwanym malunkiem negatywowym, z wykorzystaniem wosku jako materiału rezerważowego, należy do prekolumbijskiej wysokogórskiej kultury Carchi-Nariño z pogranicza dzisiejszego Ekwadoru i Kolumbii, datowanej na okres od około 700 lub 800 roku n.e. do 1500 roku n.e.

Łóżko krakowskie

Wykonane z miękkiego drewna łóżko krakowskie nosi numer 1 w kolekcji Muzeum Etnograficznego w Krakowie – to pierwszy obiekt, który zapoczątkował muzealną kolekcję. Rzeczy pierwsze, czyli jakie? Podstawowe, fundamentalne, założycielskie? Pierwszorzędne, pierwszoplanowe, najważniejsze, najbardziej potrzebne? A może najstarsze, najgłębiej schowane, zapomniane?

„Apteczka tybetańska” — rękopis oraz zestaw leków

Znajdująca się w zbiorach krakowskiego Muzeum Etnograficznego tak zwana apteczka tybetańska jest jednym z nielicznych na świecie pochodzących z przełomu XIX i XX wieku kompletnych opisów medycyny tybetańskiej wraz z zestawem leków i przedstawieniem ich zastosowania. W jej skład wchodzą dwa rękopisy medyczne i prawie 300 leków, a właściwie produktów do ich sporządzania — nasion, roślin i owoców oraz minerałów, w większości opatrzonych metryczkami w języku tybetańskim.

Szopka kukiełkowa z Wieliczki

Budynek szopki kukiełkowej, symetryczny, dwukondygnacyjny, pięciowieżowy, zaopatrzony po bokach w uchwyty do przenoszenia. Cała konstrukcja wykonana jest z drewna, podstawa i piętro z desek, a szkielet z listewek. Ściany z tektury i kartonu: parter oklejony jest czerwonym papierem z wymalowanymi czarnym tuszem „cegiełkami”, a ściany piętra i wież oklejone są wycinankami z papieru, o kształtach okien i gwiazdkowych zdobin. Poszczególne piętra oddzielone są zdobiącymi szopkę poziomymi, wielokolorowymi paskami ze srebrnymi ząbkami po bokach.

Siodło chińskie z Charbinu

Pierwszy obiekt egzotyczny trafił do zbiorów MEK już w pierwszym roku działalności. To siodło chińskie z Charbinu, ofiarowane przez dra Juliana Juliusza Szymańskiego, lekarza okulistę z Chicago. A właściwie z Kielc, które w owym czasie znajdują się na terytorium Imperium Rosyjskiego. Do USA Szymański emigruje w obawie przez represjami jako uczestnik rewolucji 1905 roku.

Buty kobiece z cholewami z Mnikowa

Kobiece buty z cholewami do stroju krakowskiego wykonane z czarnej skóry stanowią przykład obuwia typu węgierskiego. Jest to najstarszy typ butów, który charakteryzował się zszyciem po bokach dwóch kawałków skóry. Buty posiadają usztywnioną w górnej części cholewkę, w dolnej skóra ułożona jest w charakterystyczną harmonijkę (tzw. miechy).

Buty kobiece z cholewami typu węgierskiego, krakowskie

Para butów kobiecych do stroju krakowskiego typu węgierskiego. Wykonane są z czarnej skóry boksowej, usztywnione wewnątrz jasną skórą bydlęcą. Buty posiadają cholewy dwuczęściowe zszywane po bokach, na górze usztywnione, na dole, przy kostkach skóra ułożona w harmonijkę zwaną „miechem”.

Koszula kobieca do stroju bronowickiego starszego typu

Koszula kobieca do stroju krakowskiego uszyta z białego płótna bawełnianego, ozdobiona haftem ręcznym białym, dziurkowym i ściegiem atłaskowym. Krój z karczkiem, bez kołnierza. Na środku przodu rozcięcie długości około 27 cm, zapinane pod szyją na guziczek. Rękawy długie, u góry marszczone, w dole zakończone haftowanymi mankietami.

Katana kobieca (kaftan) z Bronowic

Kaftanik kobiecy z rękawami uszyty z tkaniny bawełnianej tkanej we wzorzyste paski (niebieskie, czarne, żółte, popielate; często w deseń lub kwiaty), ocieplany. Tył u dołu ułożony w fałdki. Zapięcie na haftki. Podszewka bawełniana, kraciasta. Katanka ozdobiona jest naszyciami „ząbków” bawełnianych; czerwonych i białych oraz wykonanych z nici metalowych srebrnych, a także ozdobnymi guziczkami i pajetkami (wisiorkami blaszanymi).

Chusta czepcowa z Raciborowic

Chusta biała do wiązania na czepiec. Płótno białe, cienkie, haft biały płaski i dziurkowany. Dwa boki wycięte w zęby, otoczone jednym brzegiem dziurek, a dwa inne w zęby z potrójnym brzegiem dziurek. Między zębami pękate, wrzecionowate formy z dziurek. Między tymi formami sześciopłatkowy kwiatek w trzy jagody. Nad nimi pas z motywami „tureckich serc”.

1 2 3