|
 Sroka albinos Ptak ten naturalnie ma bardzo charakterystyczne czarno-białe upierzenie oraz czarny dziób i nogi. Ciemne pióra mają metaliczny połysk, na skrzydłach zielono-granatowy, na głowie i grzbiecie szkarłatny, wyróżniający ją spośród krukowatych. Prezentowany okaz jest wyjątkowy, gdyż bardzo rzadka mutacja genowa spowodowała u tego osobnika brak barwników i w rezultacie biały kolor upierzenia, w miejscach naturalnie dla sroki czarnych pojawiło się jasnobrązowe upierzenie. |
Czy wiesz, że Innowacje Rubensa Peter Paul Rubens wypracował nowy typ portretów konnych. Dotychczas stosowany układ, w tradycji tycjanowskiej (Portret konny Karola V), przedstawiał jeźdźca na koniu w ujęciu profilowym. Rubens zerwał z tym... |
 Żołna Stara, nieużywana już nazwa Żołny (Merops apiaster Linnaeus, 1758) — szczurek pszczołojad — mówi sporo o jego biologii. Żołna (pełna nazwa zgodnie binominalnym nazewnictwem gatunków Merops apiaster) to ptak z rodziny żołn (większość gatunków z tej rodziny występuje w Afryce i Azji). Żywi się owadami, w tym pszczołami i osami, łapanymi w locie. Żołny zakładają gniazda w skarpach lessowych, drążąc w nich specjalne tunele (najczęściej w wysokich skarpach i brzegach). |
 „Atlas roślin i zwierząt” Zachowany zbiór malowideł, zwany Atlasem roślin i zwierząt, identyfikuje się ze znanymi z przekazu źródłowego przedstawieniami roślin i zwierząt zakupionymi dla Szkoły Rysunku i Malarstwa przez malarza Józefa Peszkę. W archiwum Uniwersytetu Jagiellońskiego zachował się dokument, w którym Peszka wymienia rzeczy nabyte dla szkoły w roku 1920. W spisie tym, pod numerem 7, zapisał: „Zbiór olejno malowanych zwierząt i ptactwa i kwiatów wszystkich sztuk 30 na grubym papierze półarkuszowym 540 zł pols. [polskich]”. |
 Kraska Kraska (Coracias garrulus Linné, 1758 r.) to jeden z najrzadszych i najpiękniej ubarwionych ptaków w Polsce. Jest ptakiem owadożernym, wyspecjalizowanym w polowaniu na duże owady, np. chrząszcze. W naszym kraju zamieszkuje suche i ciepłe siedliska w urozmaiconym krajobrazie, z ugorami, łąkami i niewielką powierzchnią gruntów ornych, wśród których rosną pojedyncze, stare drzewa. |
 Liliowce Nazwa liliowców (Crinoidea) pochodzi z połączenia greckich słów krinon, co znaczy „lilia”, oraz eidos, czyli „kształt”. Te lilio-kształtne zwierzęta charakteryzuje kielichowa budowa ciała, posiadały łodygę, ramiona i kielich. Liliowce żyły w prehistorycznym morzu ok. 200 milionów lat temu. Należały do gromady szkarłupni. |
 Arras naddrzwiowy z herbem Polski na tle krajobrazu ze zwierzętami ‒ bóbr i jeżozwierz Jeden z szesnastu arrasów nad drzwi i okna, z herbami obu części Rzeczypospolitej. Były one odpowiednikami dużych tapiserii herbowych i miały za zadanie wypełniać zamek motywami heraldycznymi o znaczeniu państwowym. Ich format dostosowano do architektury wawelskiej rezydencji. Realizowały one program kompletnego ozdobienia reprezentacyjnych komnat tej siedziby brukselskimi tapiseriami. |
 Trylobit „Paradoxides bohemicus” Trylobity były zwierzętami morskimi. Ich owalne, spłaszczone ciało okrywał od strony grzbietowej chitynowy pancerz, wzmocniony na brzegach węglanem i fosforanem wapnia. Pancerz trylobitów składał się z segmentów i wyraźnych trzech części: głowowej, tułowiowej i ogonowej. Każda z tych części mogła posiadać kolce. |
 Odcisk tułowia ryby tuńczykowatej ze szkieletami mniejszych ryb w części brzusznej Fragment grubej warstwy dolomitycznego mułowca żelazistego z zachowanym po jednej stronie odciskiem ryby tuńczykowatej. W części brzusznej zachowały się szkielety mniejszych, zjedzonych ryb. |
Czy wiesz, że Teatr natury Zupełnie nowatorskie były krajobrazy zwierzęco-roślinne traktowane już nie jako tło bądź uzupełnienie sceny, ale jako odrębny temat. Ten rodzaj tkanin nazywany był werdiurami (fr. verdure), od słowa verdir, czyli „malować na zielono”, ze wzglądu na przewagę tej właśnie kolorystyki. Krajobraz zwierzęco-roślinny jako samodzielny temat po raz pierwszy pojawił się na tapiseriach, dopiero później w malarstwie (przykładowo obrazy Roelanta Savery, 1576–1639). Powstałe w latach ok. 1553–1560 werdiury, będące częścią kolekcji arrasów Zygmunta Augusta są prawdopodobnie jednym z pierwszych przykładów zastosowania tego tematu w sztuce tapiserskiej. |
Czy wiesz, że Od późnoantycznego ornamentu do niderlandzkiej groteski Na jednym z siedmiu wzgórz rzymskich – Eskwilinie, pod fundamentami średniowiecznych budowli, około 1480 roku odkopano groty pełne antycznych malowideł. La grotte, czyli groty, stanowiły w rzeczywistości ruiny willi cesarza Nerona. Nazywano go Domus Aurea od niezwykle bogatej dekoracji ścian i wewnętrznej części kopuł, które pokryte były złotem i malowidłami. Powstały one między 54 a 68 rokiem n. e. i odpowiadały przełomowi III i IV stylu malarstwa pompejańskiego. |
 Obraz „Szał” Władysława Podkowińskiego Władysław Podkowiński uznawany jest, wraz z Józefem Pankiewiczem, za prekursora impresjonizmu w malarstwie polskim. Jego dzieła zapoczątkowały też symbolizm i nurt ekspresjonistyczny polskiego modernizmu.
Około 1892 roku w twórczości Podkowińskiego zaczęły pojawiać się wizyjne, fantasmagoryczne przedstawienia podejmujące problematykę miłości, cierpienia i śmierci, inspirowane osobistymi przeżyciami, mające odniesienia do dokonań symbolistów zachodnioeuropejskich. |
 Obraz „Czwórka” Józefa Chełmońskiego Czwórka Józefa Chełmońskiego jest najbardziej znanym i najczęściej przywoływanym przykładem szczytowych osiągnięć naturalizmu w malarstwie polskim. To wielkoformatowe płótno ukazuje pędzący wprost na widza zaprzęg czterech koni, powożony z fantazją przez ukraińskiego chłopa. Zwierzęta odmalowane w naturalnej wielkości zdają się rozsadzać powierzchnię obrazu, powodując złudzenie niepowstrzymanego, ciągle trwającego ruchu. |
 „Scena pasterska na tle krajobrazu” Petera Philippa Roosa Prezentowany obraz przedstawia typową dla malarza scenę pasterską. Dzieło utrzymane jest w ciepłej, wąskiej gamie barwnej zdominowanej przez brązy. Doskonale uchwycona przez malarza pogoda przywołuje wrażenie gorących i wilgotnych sierpniowych popołudni – nad rozgrzaną, parującą ziemią gęstnieją ciemne, burzowe chmury, poniżej których lecą ptaki, uciekające przed zbliżającą się zawieruchą. |
 „Pejzaż włoski – Grotta del Cane” Prezentowany anonimowy obraz przedstawia słynną Grotę Psów (wł. Grotta del Cane). Znajduje się ona nieopodal Neapolu, nad jeziorem Agnano. W XVIII i XIX wieku jaskinia była jedną z atrakcji turystycznych regionu, tłumnie odwiedzaną przez arystokratów i intelektualistów peregrynujących po Italii w ramach tzw. Grand Tour – podróży po Starym Kontynencie, stanowiącej tradycyjny etap edukacji europejskich elit. |
 Rysunek „Fugu” Andrzeja Wajdy Sportretowana ryba to słynna fugu (łac. Takifugu rubripes), czyli rozdymka tygrysia, która swoją popularność zawdzięcza znajdującej się w jej wnętrznościach (zwłaszcza w wątrobie i jajnikach), a także w ikrze tetrodotoksynie — truciźnie wielokrotnie przewyższającej swoją toksycznością cyjanek. Ryzyko związane ze spożyciem dania z fugu sprawia, że ma ona rzeszę miłośników — zarówno tych, którzy chętnie zamawiają potrawy przyrządzone przez dyplomowanych kucharzy, jak i twórców, którzy traktują ją jako motyw literacki i filmowy, narzędzie zbrodni lub samobójstwa... |
 Gadożer Gadożer — Circaetus gallicus (Gmelin, 1788) jest ptakiem drapieżnym z rodziny szponiastych. Jego obecność w muzeum zawdzięczamy niezwykle ciekawej, choć tragicznej historii. Ptak ten został znaleziony w okolicach Brzanki (szczyt w zachodniej części Pogórza Ciężkowickiego k. miejscowości Tuchów). |
 Kurtka z rybiej skóry, aleucka Kurtka uszyta z wyprawionych skór ryb morskich jako odzież ochronna dla aleuckiego dziecka. Kurtki-peleryny ze skór rybich, jak również wykonane z jelit ssaków morskich zakładano na odzież wykonaną ze skór fok lub reniferów. Chroniły one przed wodą i wiatrem, stanowiąc niezbędny ekwipunek podczas wypraw na polowanie na foki. Skóry rybie, odpowiednio spreparowane i natłuszczone, zszywano za pomocą ścięgien lub rzemieni. |
 Arras „Indyki” Arrasy krajobrazowo-zwierzęce, czyli werdiury są dużym, liczącym obecnie 44 tkaniny zbiorem w obrębie kolekcji Zygmunta Augusta. Można je podzielić na trzy grupy. Indyki to arras z liczącego szesnaście tkanin zespołu w kształcie poziomego prostokąta. Pole środkowe otacza tylko wąska bordiura z przeplatających się wstęg z kwiatami. Przedstawiono na nich zwierzęta powszechnie znane w Europie, a także egzotyczne, takie jak indyki sprowadzone wówczas do Europy z Ameryki. Wszystkie stworzenia zostały przedstawione w scenerii środkowoeuropejskiego lasu, w którym jednak – oprócz typowych dla tego regionu dębów, bluszczu czy trzcin – można rozpoznać także figowce i winną latorośl. |
 Arras „Walka smoka z panterą” Zwierzęta fantastyczne nie dominują w przedstawieniach na arrasach, choć czasem się w nich pojawiają. Zazwyczaj ich obecność ma znaczenie symboliczne. W arrasie Walka smoka z panterą wywodzi się ono z Fizjologa, czyli antycznego traktatu o zwierzętach, który oprócz opisu zwierząt, roślin i minerałów zawierał także ich alegoryczną interpretację. Zgodnie z nią pantera jest kochana przez wszystkie zwierzęta, z wyjątkiem smoka. Takie przedstawienie było interpretowane jako alegoria walki Chrystusa z szatanem. Smok symbolizuje tutaj siły zła, zaś pantera – dobro. |
