|
 Benetyt (roślina kopalna) „Cycadeoidea Niedźwiedzki Rac.” Prezentowany obiekt to pień rośliny kopalnej — sagowca. Benetyty (Cycadeoidopsida) to wymarła grupa roślin nagozalążkowych, które występowały na całej kuli ziemskiej w erze mezozoicznej. W Polsce znanych jest tylko kilka okazów skrzemionkowanych pędów tych roślin, które należą do rodziny Cacadeoidaceae. |
 „Zielnik mchów tatrzańskich” Tytusa Chałubińskiego Doktor Tytus Chałubiński (1820–1889), postać o szerokich horyzontach i wszechstronnych zainteresowaniach, wspaniały lekarz, z zamiłowania botanik, to człowiek legenda Zakopanego. Zasłużony dla kultury i nauki polskiej, otoczony powszechnym szacunkiem, w pamięci potomnych trwa przede wszystkim jako „odkrywca”, propagator walorów leczniczych i turystycznych Zakopanego, a także jako wielki przyjaciel górali i miłośnik Tatr. |
 Halit z wrostkami organicznymi (trawa) Okaz znajdujący się w Muzeum Geologicznym AGH jest o tyle interesujący, że w strukturze kryształu znajduje się ciało obce. Zjawisko to nazywane jest inkluzją (wrostką organiczną). Inkluzja zazwyczaj poddana jest ścisłym prawidłowościom, natomiast zupełnie przypadkowo w niektórych minerałach występują zachowane gatunki roślin czy owadów (inkluzje w bursztynie), nieraz już wymarłe. Dzięki temu, pewnego rodzaju „defektowi”, znamy owady sprzed 50 mln lat lub, jak w przypadku prezentowanego okazu, trawę sprzed paru milionów lat. |
 Arras nadokienny z postaciami trzymającymi rogi obfitości Arras zachował się w dwóch częściach. Podobnie, jak pozostałe tapiserie arkadowe tego rodzaju przeznaczone do wieszania nad wnękami okiennymi, został uszkodzony podczas przechowywania go w XIX wieku w Rosji. Wycięto wówczas jego środkową część.
Na obu częściach tkaniny przedstawiono boginię w wieńcu palmowym na głowie. Siedząca postać trzyma w rękach róg obfitości, dzięki czemu możemy ją zidentyfikować jako Cererę, rzymską boginię urodzajów. |
 Arras naddrzwiowy z herbem Polski na tle krajobrazu ze zwierzętami ‒ bóbr i jeżozwierz Jeden z szesnastu arrasów nad drzwi i okna, z herbami obu części Rzeczypospolitej. Były one odpowiednikami dużych tapiserii herbowych i miały za zadanie wypełniać zamek motywami heraldycznymi o znaczeniu państwowym. Ich format dostosowano do architektury wawelskiej rezydencji. Realizowały one program kompletnego ozdobienia reprezentacyjnych komnat tej siedziby brukselskimi tapiseriami. |
Czy wiesz, że Tojad z witraża i „Zielnika” Szymona Syreniusza Wśród roślin leczniczych utrwalonych na witrażu, który można oglądać w Muzeum Farmacji UJ w Krakowie, znajduje się tojad o niebieskim kwiatostanie, który według mitologii greckiej powstał ze śliny Cerbera pilnującego bram Hadesu. Co mówi o nim inny znajdujący się w zbiorach WMM eksponat — Zielnik... |
 Szablon farbiarski „Ise-katagami” z motywem gałązek i liści klonu („momiji”) Kimono to jedna z pierwszych rzeczy, która przychodzi na myśl, gdy myślimy o Japonii. Te tradycyjne stroje są pięknie dekorowane malowanymi lub haftowanymi wzorami. Na każdym znajdują się te najbardziej efektowne, reprezentacyjne. Są jednak jeszcze kimona codzienne, o powtarzalnych, drobnych wzorach kwiatów, ptaków, wachlarzy czy innych motywów. Powstają one przy użyciu szablonów, takich jak tworzone od stuleci Ise-katagami. |
 Witraż apteczny Witraż pochodzi z jednej z wrocławskich aptek, dla której około 1900 roku wykonał go warsztat witraży Adolfa Seilera we Wrocławiu. W centralnym punkcie witraża znajduje się moździerz aptekarski, wokół którego rozmieszczono rośliny lecznicze: tojad (Aconitum L.) pokrzyk wilczą jagodę (Atropa belladonna L.), mak lekarski (Papaver somniferum L.) oraz naparstnicę purpurową (Digitalis purpurea L.). |
 Benetyt (roślina kopalna) „Cycadeoidea polonica Wallisch” Prezentowany obiekt to fragment pnia rośliny kopalnej — sagowca. Benetyty (Cycadeoidopsida) to wymarła grupa roślin nagozalążkowych, które występowały na całej kuli ziemskiej w erze mezozoicznej. W Polsce znanych jest tylko kilka okazów skrzemionkowanych pędów tych roślin, które należą do rodziny Cacadeoidaceae. |
Czy wiesz, że Teatr natury Zupełnie nowatorskie były krajobrazy zwierzęco-roślinne traktowane już nie jako tło bądź uzupełnienie sceny, ale jako odrębny temat. Ten rodzaj tkanin nazywany był werdiurami (fr. verdure), od słowa verdir, czyli „malować na zielono”, ze wzglądu na przewagę tej właśnie kolorystyki. Krajobraz zwierzęco-roślinny jako samodzielny temat po raz pierwszy pojawił się na tapiseriach, dopiero później w malarstwie (przykładowo obrazy Roelanta Savery, 1576–1639). Powstałe w latach ok. 1553–1560 werdiury, będące częścią kolekcji arrasów Zygmunta Augusta są prawdopodobnie jednym z pierwszych przykładów zastosowania tego tematu w sztuce tapiserskiej. |
Czy wiesz, że Od późnoantycznego ornamentu do niderlandzkiej groteski Na jednym z siedmiu wzgórz rzymskich – Eskwilinie, pod fundamentami średniowiecznych budowli, około 1480 roku odkopano groty pełne antycznych malowideł. La grotte, czyli groty, stanowiły w rzeczywistości ruiny willi cesarza Nerona. Nazywano go Domus Aurea od niezwykle bogatej dekoracji ścian i wewnętrznej części kopuł, które pokryte były złotem i malowidłami. Powstały one między 54 a 68 rokiem n. e. i odpowiadały przełomowi III i IV stylu malarstwa pompejańskiego. |
 Kaligrafia „Kwiat” Chuei Sekiguchiego (pseud. Kyōso) Japończycy od początku swoich dziejów uważnie obserwowali otaczającą ich przyrodę. Jej elementy, w tym rozmaite kwiaty, którym przypisywano znaczenie symboliczne, stawały się motywami niezwykle często wykorzystywanymi w sztuce i ornamentyce. Do dziś zjawiska zachodzące w przyrodzie znajdują odzwierciedlenie w obyczajach Japończyków. Dużą popularnością cieszy się wciąż kultywowany dawny zwyczaj hanami (z jap. „oglądanie kwiatów”), gdy na wiosnę całe rodziny wyruszają na pikniki pod kwitnącymi drzewami wiśni. |
Czy wiesz, że „Malowana wieś” i Felicja Curyłowa Wizytówką kulturalną powiatu dąbrowskiego, najbardziej rozpoznawalnym znakiem i marką Powiśla jest jedyna na świecie „malowana wieś” — Zalipie. Korzenie tej nadzwyczaj kolorowej tradycji są nieco „szaro-bure” i sięgają drugiej połowy XIX w. Wiejskie domostwa z tego okresu nie posiadały pieców z kominami, dlatego też dym z palenisk osiadał we wnętrzach chałup. |
Czy wiesz, że Kawa z żołędzi Kawa to nie zawsze trunek przygotowany z ziaren kawowca. Jako surowiec wykorzystuje się także zboża (cykorię), a nawet mniej oczywiste składniki, na przykład żołędzie. Lidia Korczak w Obyczajach w Polsce od Średniowiecza do czasów współczesnych wspomina także o kawie przygotowywanej z bobu... |
 Szklanka w stylu biedermeierowskim Szklanka w kolorach szafirowym i mlecznym, o czarze w kształcie rozszerzającego się ku górze walca, ozdobiona medalionami i płycinami z kolorowym wzorem kwiatowym i roślinnym.
|
 Obraz „Bukiet” Felicji Curyłowej Obraz reprezentuje kulturę zalipiańską, silnie związaną z powiatem dąbrowskim. Eksponat jest tym cenniejszy, że został namalowany przez Felicję Curyłową... |
 Drzewo życia „Gunungan” — figura teatru cieni „wayang kulit purwa” z Indonezji Gunungan to jedna z najważniejszych figur rozpoczynająca tradycyjne przedstawienie indonezyjskiego teatru cieni wayang kulit purwa. Przedstawia drzewo życia reprezentujące pięć tworzących Wszechświat żywiołów: ziemię, powietrze, ogień, wiatr i wodę. Symbolizuje także pałac, las, morze oraz światy nadziemny i podziemny. |
 Arras „Indyki” Arrasy krajobrazowo-zwierzęce, czyli werdiury są dużym, liczącym obecnie 44 tkaniny zbiorem w obrębie kolekcji Zygmunta Augusta. Można je podzielić na trzy grupy. Indyki to arras z liczącego szesnaście tkanin zespołu w kształcie poziomego prostokąta. Pole środkowe otacza tylko wąska bordiura z przeplatających się wstęg z kwiatami. Przedstawiono na nich zwierzęta powszechnie znane w Europie, a także egzotyczne, takie jak indyki sprowadzone wówczas do Europy z Ameryki. Wszystkie stworzenia zostały przedstawione w scenerii środkowoeuropejskiego lasu, w którym jednak – oprócz typowych dla tego regionu dębów, bluszczu czy trzcin – można rozpoznać także figowce i winną latorośl. |
 Arras – pokrycie krzesła z bukietem kwiatów Niewielki arras należy do grupy tkanin przeznaczonych do obicia oparcia krzesła. Przedstawiono na nim bukiet kwiatów w barwnym wazonie, ozdobionym maskami zwierzęcymi i złotymi girlandkami. Kwiaty w wazonie to najprawdopodobniej duże, dwubarwne irysy, przeplecione pędem powojnika o ciemnozielonych liściach. Kompozycji dopełnia błękitny barwinek. W narożnikach tkaniny umieszczono maski lwów, nałożone na charakterystyczną dla całej kolekcji bordiurę o wzorze zbudowanym z przeplatających się wstęg wypełnionych kwiatowym ornamentem. |
 Arras „Walka smoka z panterą” Zwierzęta fantastyczne nie dominują w przedstawieniach na arrasach, choć czasem się w nich pojawiają. Zazwyczaj ich obecność ma znaczenie symboliczne. W arrasie Walka smoka z panterą wywodzi się ono z Fizjologa, czyli antycznego traktatu o zwierzętach, który oprócz opisu zwierząt, roślin i minerałów zawierał także ich alegoryczną interpretację. Zgodnie z nią pantera jest kochana przez wszystkie zwierzęta, z wyjątkiem smoka. Takie przedstawienie było interpretowane jako alegoria walki Chrystusa z szatanem. Smok symbolizuje tutaj siły zła, zaś pantera – dobro. |
