|
Czy wiesz, że O kolędowaniu, czyli obrzędowym składaniu życzeń noworocznych Życzenia noworoczne składane domownikom w odwiedzanych przez kolędników domach wyrażane były nie tylko słownie, poprzez odśpiewanie tak zwanych kolęd życzących oraz okolędowań kierowanych do każdego z mieszkańców. Oddawano je również poprzez sens życzeniowy elementów obrzędowych, czyli rytualnych zachowań kolędników i symboliczne znaczenie ich strojów i rekwizytów. |
 Parochet — zasłona na szafę ołtarzową w synagodze Przepiękna zasłona na szafę ołtarzową w synagodze, wyprodukowana w Nowym Jorku tuż przed wybuchem II wojny światowej i sprowadzona do Polski przez uwiecznionego wyszytym napisem donacyjnym fundatora, pana Cwi, syna Johoszuy Lehra. |
 Fotografia „Sprzedawanie palm do święcenia pod kościołem marjackim w Krakowie” Leopolda Węgrzynowicza Wśród darów przekazanych MEK przez Leopolda Węgrzynowicza znajdują się rzeźby, obrazy na szkle, stroje, archiwalia, przedmioty związane z obrzędowością... Jednak Muzeum zawdzięcza mu znacznie więcej, niż można wyczytać z kart inwentarza, który zresztą w pierwszych latach funkcjonowania MEK, współtworzy, pomagając przy katalogowaniu i inwentaryzowaniu muzealnych zbiorów. |
 Maszkara „Dziad śmigustny” Piotra Opacha Dziad śmiguśny (również tzw. dziad śmigustny, słomiak), przebranie chłopca lub młodego mężczyzny chodzącego od domu do domu „po śmigusie” w Poniedziałek Wielkanocny w Małopolsce, we wsiach w okolicach Limanowej.
Drewniany stelaż–manekin imituje postać stojącego człowieka. Ręce, nogi oraz tułów okręcone są ściśle przylegającymi do marynarki i spodni, zakrywającymi całą postać słomianymi warkoczami tworzącymi „ubranie” postaci wraz zapięciem na guzy z patyczków i słomiane pętelki. |
 Pucharek kiduszowy Kidusz tłumaczy się z języka hebrajskiego jako „uświęcenie”. Ceremonię tę odprawia się na rozpoczęcie szabatu lub innych świąt, odmawiając specjalne błogosławieństwo nad pucharem czerwonego, słodkiego wina (ewentualnie soku z czerwonych winogron). |
 Chanukija ze sztibla Samuela Rotha Nietypowa chanukija została osadzona na drewnianej podstawie, w której połowie znajduje się utworzona z dwóch desek ścianka, wzmocniona kolejną deska i metalową plakietą od tyłu. Do ścianki, od frontu przymocowano odlewany, żeliwny świecznik. |
 Kadzielnica (trybularz) Jan Branicki z Ruszczy, starosta Niepołomicki w latach 1585-1611, szczególnie dbał o kościelne paramenty (szaty, naczynia liturgiczne i wszelkie sprzęty niezbędne do sprawowania liturgii i celebrowania kultu), fundując dla niepołomickiej świątyni: ornaty, dalmatyki, kapy, alby, kadzielnicę czy ampułki; jego żona Anna: obrusy ołtarzowe, welon, monstrancję i czarną zasłonę na ołtarz używaną podczas Wielkiego Postu. Kadzielnica będąca namacalnym dowodem jego czasów nosi wokół czaszy inskrypcje w języku łacińskim następującej treści: „IOANES DE RVSCZA BRANICZKI WENATOR CRAC’ CAPITANEVS NIEPOLOMIENSIS ECCLESIE DONAVIT”. |
 Chrzcielnica Kamienna chrzcielnica z 1422 roku. Ma kształt kielicha. Stopa na planie koła, w formie ściętego ostrosłupa, gładka. W miejscu nodusa pierścień pokryty ornamentem sieciowym z trzema tarczami herbowymi, w tym jednej brakującej. |
Czy wiesz, że Chrzcielnice w Polsce Historia chrzcielnic siega początków chrześcijaństwa na ziemiach polskich. Najstarsze romańskie chrzcielnice najliczniej zachowały się na terenach dawnego państwa zakonu krzyżackiego oraz na Śląsku. Z kolei najwięcej chrzcielnic późnogotyckich znajduje się na terenach dzisiejszej Małopolski. Do XVI/XVII wieku wyposażenia wnętrza sakralnego jeszcze często wykonywane były z kamienia, licznie zachowane przykładowo na Śląsku. W nowożytności częściej jednak wykonywano je z drewna, przez wzgląd na jego dostępność i mniejszy koszt materiału, pokryte polichromią, bądź marmoryzacją, imitowały kamień. Z kolei w bogatszych parafiach, w większych ośrodkach miejskich zastępowano je w latach późniejszych nowymi, odlanymi najczęściej z brązu, stare niszcząc. |
 Światowid ze Zbrucza Prezentowany posąg został znaleziony w 1848 roku w rzece Zbrucz, w pobliżu wsi Liczkowce (obwód tarnopolski, Ukraina). Posąg ma formę czworobocznego słupa zwieńczonego czterotwarzową głową pod wysoką czapką. Przedstawienia wykonane są w układzie trójpiętrowym, z podziałem zaznaczonym listwami plastycznymi. |
 Feretron przedstawiający św. Annę Samotrzeć i Chrystusa w koronie Zabytek datowany jest na 1 połowę XVIII wieku i pochodzi z rozebranego w 1894 roku szczawnickiego drewnianego kościoła, wzniesionego w 1550 roku. |
 Świecznik chanukowy w stylu modernistycznym Chanuka to trwające osiem dni żydowskie święto świateł, w sensie historycznym upamiętniające zwycięskie powstanie Machabeuszy przeciwko Grekom, za czasów panowania Antiocha IV Epifanesa, w sensie etycznym zaś stanowiące upamiętnienie ocalenia judaizmu, w II wieku p.n.e. jedynej istniejącej religii monoteistycznej opartej na spójnym systemie wartości moralnych. |
 Kielich wiwatowy weselny Marcina Mikołaja Radziwiłła herbu Trąby i Aleksandry z Bełchackich herbu Topór Huta szkła w Nalibokach w dobrach nieświeskiej linii Radziwiłłów została założona przez księżnę Annę z Sanguszków Radziwiłłową, wdowę po Karolu Stanisławie, w roku 1722. Huta była bardzo nowoczesna i znakomicie zorganizowana, nie ustępowała innym europejskim przedsięwzięciom gospodarczym tego rodzaju. |
 Maska pośmiertna Karola Szymanowskiego Po Karolu Szymanowskim pozostało niewiele pamiątek i dzieł sztuki bezpośrednio z nim związanych. Dlatego też maska pośmiertna jest wyjątkowym dokumentem. Cierpiący na gruźlicę Szymanowski zmarł w klinice Le Signal w Lozannie. Maska została wykonana tuż po jego śmierci, przez szwajcarskiego rzeźbiarza Luciena Julesa Delerse. |
 Relief mitraicki Prezentowany obiekt pochodzi z Carnuntum, rzymskiego obozu legionowego i miasta położonego nad Dunajem między Wiedniem a Bratysławą. Płaskorzeźba wykonana w głębokim reliefie przedstawia scenę zabijania byka przez Mitrę. Bóstwo, ubrane w rzymską tunikę i czapkę frygijską, przytrzymuje zwierzę... |
 Żydowska obrączka ślubna Żydowskie obrączki ślubne, zgodnie z nakazami religijnymi, były skromne, bez szlachetnych kamieni. Panna młoda nie powinna była bowiem mieć wrażenia, że otrzymuje przedmiot dużej wartości, ponadto w ten sposób zacierane były między małżonkami różnice majątkowe. |
 Maszkara „Turoń” ze Starego Sącza Turoń — a właściwie łeb turonia, czyli wykonana z kilku sporych kawałków drewna zbitych gwoździami zwierzęca głowa z rogami i uszami, osadzona na kiju. Ten łeb turonia pochodzący ze Starego Sącza z 1908 roku, tak jak i inne jemu podobne, już od samego początku w Muzeum Etnograficznym w Krakowie pokazywany był na wystawie stałej w takiej formie, w jakiej był użytkowany, czyli jako część maszkary zwierzęcej, przebrania postaci z grupy kolędniczej. Osadzony zatem na stelażu imitującym człowieka stojącego w pozycji pochylonej, okrytego w całości derką lub kocem, udającego w ten sposób zwierzę nazywane turoniem. |
 Zabawka „Pochód Lajkonika” autorstwa Jana Oprochy (ojca) Zabawka–wózek, a właściwie platforma na kółkach z otworami przeznaczonymi na sznurek do ciągnięcia, na której umieszczono 31 figurek chwiejących się na sprężynkach podczas jazdy. Cała zabawka, zarówno wózek, jak i figurki, wykonana jest z drewna, polichromowana. Prostokątna platforma ze ściętymi skośnie rogami oraz kółka pomalowane są na kolor zielony. |
 Feretron drewniany Feretron to szczególny rodzaj obrazów lub rzeźb z przedstawieniami świętych, których używano niegdyś nie tylko podczas procesji w uroczystości kościelne, ale także jako przenośnych ołtarzy w trakcie pielgrzymek. |
Czy wiesz, że Od codzienności do obrzędowości ‒ o pochodzeniu szat liturgicznych Kapłan każdej z religii ‒ jako osoba godna odprawiania czynności kultowych, pośrednicząca w kontakcie ludzi z bogiem (bogami) ‒ był postacią nobilitowaną w społeczeństwie. Stąd też kapłanów, jako warstwę społeczną, wyróżniał spośród ludności odpowiedni strój, właściwy ich godności i reprezentowanym przez nich czynnościom.
Obecna forma elementów stroju liturgicznego duchownych Kościoła rzymskokatolickiego i obrządku wschodniego ma genezę sięgającą początków chrześcijaństwa. Wyznawcy nauki Chrystusa w związku z niebezpieczeństwem prześladowań i ubóstwem pierwszego Kościoła nie posługiwali się oficjalnym strojem towarzyszącym praktyce kultu. Podczas modlitwy mężczyźni mieli odkrytą głowę, kobiety – przesłoniętą welonem.
Osoby sprawujące liturgię początkowo nie używały specjalnych szat, korzystano z tych, które ówcześnie noszone były przez Rzymian. |
