|
Czy wiesz, że „Ludzkość okazać przeciw tej leśnej potworze” Kolekcja Zygmuntowskich arrasów od czasu pierwszej prezentacji w komnatach wawelskich wzbudzała ogromny zachwyt. Ich bogactwo ideowo-artystyczne stanowiło intelektualny bodziec dla współczesnych im odbiorców, nie pozostając bez echa w ówczesnych dziełach literackich (Panegiryk Stanisława Orzechowskiego). Jan Kochanowski – zainspirowany widokiem satyra na jednej z tkanin królewskich (zob. Arras z monogramem Zygmunta Augusta na kartuszu podtrzymywanym przez satyry) – uczynił leśnego bożka głównym bohaterem swojego utworu satyryczno-politycznego Satyr albo Dziki mąż (1563, wydany 1564). |
 Rzeźba „Pierwsze podszepty miłości” („Podszepty miłości”, „Tajemnice miłości”) Wiktora Brodzkiego Scena przedstawia boginię Afrodytę, która nachyla głowę w stronę uskrzydlonego Amora, by posłuchać, co ten ma jej do powiedzenia. Zagadkowy uśmiech bogini sugeruje frywolny charakter rozmowy. Warsztatowa wirtuozeria: nieskazitelnie gładki modelunek i pieczołowicie oddane szczegóły — to typowe cechy sztuki rzeźbiarskiej Wiktora Brodzkiego. |
 Zegar powozowy Podróżne zegary, zwane powozowymi lub karetowymi, były wytwarzane od 2. połowy XVII wieku w różnych zegarmistrzowskich warsztatach europejskich. Około 1700 roku największe znaczenie w ich produkcji zyskał Friedberg, stając się głównym ośrodkiem wykonującym zegary na eksport, głównie do Paryża i Londynu. |
 Aptekarska waga techniczna z Eskulapem Podstawę dla wagi tworzy drewniana skrzynka z trzema szufladkami, nakryta marmurowym blatem. Ramiona wagi są wykonane z kolorowego metalu i zawieszone na cynkalowym posążku przedstawiającym boga medycyny, Eskulapa. |
 Aptekarska waga techniczna z Hygieją Na drewnianej skrzynce z trzema szufladkami nakrytej blatem wykonanym z białego marmuru znajduje się posążek z cynkalu. Przedstawia on boginię Hygieję z owiniętym wokół jej dłoni wężem, ubraną w antyczną togę. |
 Rzeźba „Merkury przed zabójstwem Argusa” Bertela Thorvaldsena Rzeźba zakupiona w rzymskiej pracowni Thorvaldsena w 1829 roku przez Artura Potockiego. W 1830 roku umieszczona w pałacu w Krzeszowicach, od 1945 roku w Muzeum Narodowym w Krakowie. Duńczyk Bertel Thorvaldsen należy, obok Włocha Antonia Canovy, do najwybitniejszych twórców rzeźby neoklasycystycznej. |
 „Afrodyta z Melos” – odlew gipsowy figury antycznej Oryginalny grecki posąg znaleziony został w roku 1820 na cykladzkiej wyspie Melos (starożytna greka: Μῆλος, wymowa: Mêlos, nowożytna greka: Μήλος, wymowa: Mýlos) i zakupiony przez markiza de Rivière’a, ówczesnego ambasadora Francji w Stambule. Ofiarował on rzeźbę Ludwikowi XVIII, który w kolejnym roku przekazał ją do Luwru, gdzie znajduje się do dzisiaj. Afrodyta z Melos stała się częścią francuskiej narodowej kolekcji antyków, która miała konkurować ze zbiorami British Muzeum, niewiele wcześniej wzbogaconymi o marmury Elgina – rzeźby i reliefy sprowadzone z Akropolu w Atenach przez Thomasa Bruce’a lorda Elgina. |
 Zegar kominkowy z postacią Apollina Przykład zegara o obudowie figuralnej, popularnej wśród tzw. zegarów kominkowych od 2. połowy XVIII wieku. Ukazuje Apollina z lirą i wieńcem wawrzynu na głowie, siedzącego na szczycie obelisku mieszczącego tarczę oraz mechanizm z wychwytem hakowym i napędem sprężynowym. |
 Rzeźba „Stary centaur” Rzeźba Centaura jest znacznie pomniejszoną kopią jednej z dwu marmurowych rzeźb odnalezionych w Rzymie w 1736 roku podczas wykopalisk w willi Hadriana. Tak zwane centaury Furietti, nazwane od nazwiska ich znalazcy, Giuseppa Alessandra Furiettiego, znajdują się obecnie w Muzeum Kapitolińskim w Rzymie. |
 Obraz „Jowisz, Merkury i Cnota (Aurora?)” Dosso Dossiego Obraz, niewątpliwie jeden z piękniejszych i ciekawszych – także od strony ikonograficznej – w oeuvre Dossa, został namalowany dla księcia Ferrary Alfonsa I d’Este. Artysta zaczerpnął temat z dialogu bóstw, zamieszczonego w Virtus, dziele Leone Battisty Albertiego: Cnota chce poskarżyć się na złe traktowanie przez ludzi i Fortunę, nie zostaje jednak wysłuchana przez Jowisza, który nie zamierza wchodzić w spór z Fortuną. |
 Kielich z przedstawieniem Orfeusza Dekoracja rytowana na czaszy pucharu ukazuje mitologiczną scenę przedstawiającą Orfeusza siedzącego pod drzewem, grającego na lirze, w otoczeniu zwierząt. Po drugiej stronie napis: „Orphus gra zapewnie z drzewem y zwierzami”. Pisownia z błędami pozwala powiązać ten obiekt z saskimi rytownikami z rodziny Heinzów, pracującymi w tym okresie w radziwiłłowskiej hucie szkła w Nalibokach. |
Czy wiesz, że Tojad z witraża i „Zielnika” Szymona Syreniusza Wśród roślin leczniczych utrwalonych na witrażu, który można oglądać w Muzeum Farmacji UJ w Krakowie, znajduje się tojad o niebieskim kwiatostanie, który według mitologii greckiej powstał ze śliny Cerbera pilnującego bram Hadesu. Co mówi o nim inny znajdujący się w zbiorach WMM eksponat — Zielnik... |
 Arras z herbami Polski i Litwy oraz postacią Cerery Tapiseria wchodzi w skład zespołu dwunastu tkanin z herbami Polski i Litwy na tle ornamentyki zwanej niderlandzką groteską. Należy do podgrupy, w której herby obu części Rzeczypospolitej oddano pod pieczę rzymskiej bogini Cerery – patronki pokoju, urodzaju i pomyślności. Smukła postać kobieca, w szatach wzorowanych na ubiorach z antycznych posągów, trzymająca sierp i róg obfitości, stoi pośrodku na marmurowym podium. Sierp w dłoni i wieniec z kłosów na głowie przypominają o jej związku z latem – porą żniw, róg obfitości natomiast symbolizuje dobrobyt. |
 Arras z monogramem Zygmunta Augusta na kartuszu podtrzymywanym przez satyry Dwaj satyrowie trzymają błękitną tarczę z dekoracyjnie potraktowanym monogramem SA (Sigismundus Augustus) króla Zygmunta Augusta. Kartusz zwieńczony jest zamkniętą koroną. Mitologiczne bóstwa stoją w obramowaniu z bogato zdobionych, wygiętych w łuk listew na tle leśnego krajobrazu. Bożek widoczny po lewej stronie tarczy na głowie ma wieniec z winorośli i przepasany jest winną latoroślą z kiściami dojrzałych winogron. |
 Relief mitraicki Prezentowany obiekt pochodzi z Carnuntum, rzymskiego obozu legionowego i miasta położonego nad Dunajem między Wiedniem a Bratysławą. Płaskorzeźba wykonana w głębokim reliefie przedstawia scenę zabijania byka przez Mitrę. Bóstwo, ubrane w rzymską tunikę i czapkę frygijską, przytrzymuje zwierzę... |
 Figurka siedzącego ibisa (mała) Kult zwierząt odgrywał w starożytnym Egipcie ogromną rolę. W wybranych gatunkach „mieszkał” bowiem duch poszczególnych bóstw. Największe znaczenie miał kult byka Apisa w Memfis, którego początki sięgają I dynastii, a schyłek nastąpił dopiero w IV wieku n.e. W okresie późnym i ptolemejsko-rzymskim zaczęto na masową skalę produkować mumie zwierząt, które służyły jako wotywne ofiary składane przez pobożnych pielgrzymów bóstwom. |
 Rzeźba „Młody centaur (śmiejący się centaur)” Rzeźba Centaura jest znacznie pomniejszoną kopią jednej z dwu marmurowych rzeźb odnalezionych w Rzymie w 1736 roku podczas wykopalisk w willi Hadriana. Tzw. Centaury Furietti, nazwane od nazwiska ich znalazcy, Giuseppe Alessandro Furiettiego, znajdują się obecnie w Muzeum Kapitolińskim w Rzymie. |
 Mumia Aset-iri-khet-es Mająca ponad 2 tysiące lat mumia pochodzi z wykopalisk prowadzonych w 1907 roku w el-Gamhud przez pierwszego polskiego egiptologa, Tadeusza Smoleńskiego. Kapłanka bogini Izydy – Aset-iri-khet-es – spoczywa w trumnie z okazałym wypukłym wiekiem. Dzięki badaniom przeprowadzonym w 1996 roku ustalono, że była to młoda kobieta, która zmarła ok. 2 tysiące 300 lat temu w wyniku utraty krwi spowodowanej przebiciem tętnicy przez pękniętą kość podudzia. Specjalistom udało się określić m.in. kod genetyczny zmarłej i jej grupę krwi. To największy pod względem rozmiarów obiekt ze zbiorów egiptologicznych w Polsce i najlepiej przebadany przez specjalistów. |
 Mumia zbożowa z woskową maską Ozyrysa Obiekt został zakupiony u Mohareba Zaaki w Kairze przez żołnierzy Samodzielnej Brygady Strzelców Karpackich podczas II wojny światowej. Mumia ma pozłacaną woskową maskę. Sarkofag z głową Horusa i prążkowaną peruką na piersi ma zawieszony naszyjnik złożony z kapliczki, z ibisem wewnątrz... |
 Mumia zbożowa ze srebrną maską Ozyrysa Mumie zbożowe stanowią rzadkość w kolekcjach egiptologicznych, a już ozdobione srebrną maską znane są zaledwie trzy. Jedna znajduje się w Muzeum Sztuk Pięknych w Budapeszcie, a dwie – w krakowskim Muzeum Archeologicznym. Co w sobie kryją i do czego służyły? Otóż tak naprawdę nie są mumiami, a pseudomumiami, pełniącymi w czasach starożytnego Egiptu funkcję kultową, a nie funeralną. Zawierają ziemię (muł nilowy) zmieszaną z ziarnem jęczmienia, które pod wpływem wilgotności kiełkowało, symbolizując zmartwychwstanie Ozyrysa, a tym samym wiecznie odradzającą się naturę. |
