|
Czy wiesz, że „Ludzkość okazać przeciw tej leśnej potworze” Kolekcja Zygmuntowskich arrasów od czasu pierwszej prezentacji w komnatach wawelskich wzbudzała ogromny zachwyt. Ich bogactwo ideowo-artystyczne stanowiło intelektualny bodziec dla współczesnych im odbiorców, nie pozostając bez echa w ówczesnych dziełach literackich (Panegiryk Stanisława Orzechowskiego). Jan Kochanowski – zainspirowany widokiem satyra na jednej z tkanin królewskich (zob. Arras z monogramem Zygmunta Augusta na kartuszu podtrzymywanym przez satyry) – uczynił leśnego bożka głównym bohaterem swojego utworu satyryczno-politycznego Satyr albo Dziki mąż (1563, wydany 1564). |
 Rzeźba „Merkury przed zabójstwem Argusa” Bertela Thorvaldsena Rzeźba zakupiona w rzymskiej pracowni Thorvaldsena w 1829 roku przez Artura Potockiego. W 1830 roku umieszczona w pałacu w Krzeszowicach, od 1945 roku w Muzeum Narodowym w Krakowie. Duńczyk Bertel Thorvaldsen należy, obok Włocha Antonia Canovy, do najwybitniejszych twórców rzeźby neoklasycystycznej. |
 Rzeźba „Pierwsze podszepty miłości” („Podszepty miłości”, „Tajemnice miłości”) Wiktora Brodzkiego Scena przedstawia boginię Afrodytę, która nachyla głowę w stronę uskrzydlonego Amora, by posłuchać, co ten ma jej do powiedzenia. Zagadkowy uśmiech bogini sugeruje frywolny charakter rozmowy. Warsztatowa wirtuozeria: nieskazitelnie gładki modelunek i pieczołowicie oddane szczegóły — to typowe cechy sztuki rzeźbiarskiej Wiktora Brodzkiego. |
 Zegar powozowy Podróżne zegary, zwane powozowymi lub karetowymi, były wytwarzane od 2. połowy XVII wieku w różnych zegarmistrzowskich warsztatach europejskich. Około 1700 roku największe znaczenie w ich produkcji zyskał Friedberg, stając się głównym ośrodkiem wykonującym zegary na eksport, głównie do Paryża i Londynu. |
 Zegar kominkowy z postacią Apollina Przykład zegara o obudowie figuralnej, popularnej wśród tzw. zegarów kominkowych od 2. połowy XVIII wieku. Ukazuje Apollina z lirą i wieńcem wawrzynu na głowie, siedzącego na szczycie obelisku mieszczącego tarczę oraz mechanizm z wychwytem hakowym i napędem sprężynowym. |
 Obraz „Jowisz, Merkury i Cnota (Aurora?)” Dosso Dossiego Obraz, niewątpliwie jeden z piękniejszych i ciekawszych – także od strony ikonograficznej – w oeuvre Dossa, został namalowany dla księcia Ferrary Alfonsa I d’Este. Artysta zaczerpnął temat z dialogu bóstw, zamieszczonego w Virtus, dziele Leone Battisty Albertiego: Cnota chce poskarżyć się na złe traktowanie przez ludzi i Fortunę, nie zostaje jednak wysłuchana przez Jowisza, który nie zamierza wchodzić w spór z Fortuną. |
 Rzeźba „Stary centaur” Rzeźba Centaura jest znacznie pomniejszoną kopią jednej z dwu marmurowych rzeźb odnalezionych w Rzymie w 1736 roku podczas wykopalisk w willi Hadriana. Tak zwane centaury Furietti, nazwane od nazwiska ich znalazcy, Giuseppa Alessandra Furiettiego, znajdują się obecnie w Muzeum Kapitolińskim w Rzymie. |
 Aptekarska waga techniczna z Hygieją Na drewnianej skrzynce z trzema szufladkami nakrytej blatem wykonanym z białego marmuru znajduje się posążek z cynkalu. Przedstawia on boginię Hygieję z owiniętym wokół jej dłoni wężem, ubraną w antyczną togę. |
 Aptekarska waga techniczna z Eskulapem Podstawę dla wagi tworzy drewniana skrzynka z trzema szufladkami, nakryta marmurowym blatem. Ramiona wagi są wykonane z kolorowego metalu i zawieszone na cynkalowym posążku przedstawiającym boga medycyny, Eskulapa. |
Czy wiesz, że Tojad z witraża i „Zielnika” Szymona Syreniusza Wśród roślin leczniczych utrwalonych na witrażu, który można oglądać w Muzeum Farmacji UJ w Krakowie, znajduje się tojad o niebieskim kwiatostanie, który według mitologii greckiej powstał ze śliny Cerbera pilnującego bram Hadesu. Co mówi o nim inny znajdujący się w zbiorach WMM eksponat — Zielnik... |
 Kielich z przedstawieniem Orfeusza Dekoracja rytowana na czaszy pucharu ukazuje mitologiczną scenę przedstawiającą Orfeusza siedzącego pod drzewem, grającego na lirze, w otoczeniu zwierząt. Po drugiej stronie napis: „Orphus gra zapewnie z drzewem y zwierzami”. Pisownia z błędami pozwala powiązać ten obiekt z saskimi rytownikami z rodziny Heinzów, pracującymi w tym okresie w radziwiłłowskiej hucie szkła w Nalibokach. |
 Figurka siedzącego ibisa (mała) Kult zwierząt odgrywał w starożytnym Egipcie ogromną rolę. W wybranych gatunkach „mieszkał” bowiem duch poszczególnych bóstw. Największe znaczenie miał kult byka Apisa w Memfis, którego początki sięgają I dynastii, a schyłek nastąpił dopiero w IV wieku n.e. W okresie późnym i ptolemejsko-rzymskim zaczęto na masową skalę produkować mumie zwierząt, które służyły jako wotywne ofiary składane przez pobożnych pielgrzymów bóstwom. |
 Fragment całunu Całun został zakupiony w Muzeum Egipskim w Kairze przez żołnierzy Samodzielnej Brygady Strzelców Karpackich podczas II wojny światowej i przekazany do Muzeum Archeologicznego. Prawa część całunu przedstawia zmarłego jako Ozyrysa. Głowę w peruce zdobi korona ze strusich piór z dyskiem... |
 Fragmenty bandaża mumijnego Fragment tkaniny stanowił część bandaży spowijających mumię po balsamowaniu. Na zachowanej części bandaży ukazany jest symboliczny fronton świątyni w postaci gzymsu, wsparty na papirusowej kolumnie (druga znajdowała się prawdopodobnie z niezachowanej strony przedstawienia). Wewnątrz „budowli” widoczne są dwa rzędy postaci w kształcie mumii. Górny rejestr przedstawia 15 bóstw, dolny – 19. Wszystkie zwrócone są w lewo, a ich głowy wieńczy pióro Maat – symbol sprawiedliwości. W dłoniach trzymają noże, którymi symbolicznie przecinają sprawiedliwość. Prawą stronę bandaża zajmuje inskrypcja hieratyczna (rodzaj pisma hieroglificznego), złożona z ośmiu linii tekstu. |
 Mumia Aset-iri-khet-es Mająca ponad 2 tysiące lat mumia pochodzi z wykopalisk prowadzonych w 1907 roku w el-Gamhud przez pierwszego polskiego egiptologa, Tadeusza Smoleńskiego. Kapłanka bogini Izydy – Aset-iri-khet-es – spoczywa w trumnie z okazałym wypukłym wiekiem. Dzięki badaniom przeprowadzonym w 1996 roku ustalono, że była to młoda kobieta, która zmarła ok. 2 tysiące 300 lat temu w wyniku utraty krwi spowodowanej przebiciem tętnicy przez pękniętą kość podudzia. Specjalistom udało się określić m.in. kod genetyczny zmarłej i jej grupę krwi. To największy pod względem rozmiarów obiekt ze zbiorów egiptologicznych w Polsce i najlepiej przebadany przez specjalistów. |
 Mumia sokoła Mumia została starannie zawinięta w nasączone żywicą bandaże, których krzyżujące się paski tworzą geometryczny wzór. Górną część uformowano na kształt głowy zwierzęcia z zaznaczonym dziobem i oczami. Badania RTG wykazały, że pod bandażem znajduje się niezabalsamowany szkielet sokoła. Paleontolodzy odkryli tam również, niestrawione przez ptaka w chwili śmierci, szczątki żaby i jaszczurki. |
 Mumia zbożowa z woskową maską Ozyrysa Obiekt został zakupiony u Mohareba Zaaki w Kairze przez żołnierzy Samodzielnej Brygady Strzelców Karpackich podczas II wojny światowej. Mumia ma pozłacaną woskową maskę. Sarkofag z głową Horusa i prążkowaną peruką na piersi ma zawieszony naszyjnik złożony z kapliczki, z ibisem wewnątrz... |
 Pelike czerwonofigurowa Gliniane naczynie czerwonofigurowe pochodzące z Kerczu — greckiej kolonii nad Morzem Czarnym. Zostało wykonane w tak zwanym stylu kerczeńskim i jest datowane na IV wiek p.n.e.
Ornament z jajownika zdobi brzeg naczynia i obramowuje przedstawienie figuralne. Na jednej stronie widoczny jest Arimaspos... |
 Relief mitraicki Prezentowany obiekt pochodzi z Carnuntum, rzymskiego obozu legionowego i miasta położonego nad Dunajem między Wiedniem a Bratysławą. Płaskorzeźba wykonana w głębokim reliefie przedstawia scenę zabijania byka przez Mitrę. Bóstwo, ubrane w rzymską tunikę i czapkę frygijską, przytrzymuje zwierzę... |
 Mumia zbożowa ze srebrną maską Ozyrysa Mumie zbożowe stanowią rzadkość w kolekcjach egiptologicznych, a już ozdobione srebrną maską znane są zaledwie trzy. Jedna znajduje się w Muzeum Sztuk Pięknych w Budapeszcie, a dwie – w krakowskim Muzeum Archeologicznym. Co w sobie kryją i do czego służyły? Otóż tak naprawdę nie są mumiami, a pseudomumiami, pełniącymi w czasach starożytnego Egiptu funkcję kultową, a nie funeralną. Zawierają ziemię (muł nilowy) zmieszaną z ziarnem jęczmienia, które pod wpływem wilgotności kiełkowało, symbolizując zmartwychwstanie Ozyrysa, a tym samym wiecznie odradzającą się naturę. |
