Najstarsze i najwyższe polskie odznaczenie – jedno z najważniejszych w XVIII-wiecznej Europie, ustanowione przez Augusta II Mocnego i przyznawane od około 1705 roku osobom szczególnie zasłużonym dla monarchy. Prezentowana wersja została ukształtowana w 1713 roku w formie krzyża maltańskiego o ramionach wypełnionych czerwoną emalią z białymi obrzeżami, z narożnikami zakończonymi kulkami.
Eksponat pochodzi z bogatej kolekcji biżuterii patriotycznej zgromadzonej w muzeum w Chrzanowie. Biżuteria ta bywa nazywana też żałobną, gdyż często pochodzi już z okresu żałoby narodowej, jaka nastała na ziemiach polskich po klęsce powstania styczniowego 1863 roku.
Odznaka ma kształt krzyża łacińskiego. Na awersie przedstawiony jest orzeł w koronie, nad nim napis „CZEŚĆ BOHATEROM POLEGŁYM ZA POLSKĘ”. Cały krzyż oplata gałązka. Na rewersie widnieje napis „KRZYWOPŁOTY — ZAŁĘŻE”...
Szesnastowieczny krucyfiks pochodzi z bieckiego szpitala ufundowanego w 1395 roku przez królową Jadwigę. Krucyfiks z figurą w typie Christo morto. Sylwetka Chrystusa delikatnie opada, ramiona szeroko rozłożone, głowa przechylona na prawe ramię. Nogi delikatnie ugięte w kolanach, stopy niezachowane.
Krzyż jest obiektem scenicznym ze spektaklu Teatru Cricot 2 Wielopole, Wielopole, którego premiera odbyła się we Florencji w czerwcu 1980 roku, w budynku dawnego klasztoru przy via Santa Maria 25. Znamienne, że obok omawianego tu Krzyża w spektaklu Wielopole, Wielopole pojawia się 15 innych krzyży, a w całej twórczości teatralnej Tadeusza Kantora powstało ich ponad 30. Niektóre obiekty spektaklu, w tym Krzyż, posiadają swoje repliki z lat 1982–1983.
Krzyż pochodzi z cerkwi w Łosiu koło Krynicy. Jest jednym z dziewięciu cerkiewnych krzyży procesyjnych znajdujących się w kolekcji muzealnej. Ze względu na bogactwo przedstawień i walory artystyczne należy do najcenniejszych z nich i prezentowany jest na stałej ekspozycji sztuki cerkiewnej. Podobnie jak większość łemkowskich krzyży procesyjnych jest on dwustronnie malowany. Z jednej strony znajduje się przedstawienie Chrystusa Ukrzyżowanego, z drugiej Chrzest Chrystusa.
Trzecia ze stel nagrobnych znalezionych w Ginari Tafach i znajdujących się w zbiorach Muzeum Archeologicznego w Krakowie. Została napisana w języku greckim. Zawiera jednak liczne błędy gramatyczne, które powstały w dużej mierze pod wpływem języka staronubijskiego. Epitafium kończy słowo „Amen” i znak krzyża.
Krzyż pochodzi z cerkwi we wsi Bogusza, położonej na południowy wschód od Nowego Sącza. Jest jednym z pięciu łemkowskich krzyży napriestolnych, czyli ołtarzowych, znajdujących się w sądeckim muzeum. Ze względu na swoją dekoracyjną formę eksponowany jest na stałej wystawie sztuki cerkiewnej.
