Przedmioty ze stopów metali szlachetnych były zazwyczaj opatrzone wybijanymi puncą (narzędzie złotnicze) znakami, tzw. cechami. Te niewielkie znaki z liczbami i przedstawieniami ujętymi w różnokształtne pola, które przypominają nieraz ubytki, są niezwykle cennym źródłem informacji o dziele. Możliwe jest wyszczególnienie kilku rodzajów znaków, przy rozpoznaniu ich elementów i funkcji.
Jest to jeden z najwyższych zachowanych w polskich zbiorach kielichów szklanych, w całości pokryty szlifowanym wzorem tak zwanej karpiej łuski, jedynej i niepowtarzalnej w swoim rodzaju dekoracji, typowej wyłącznie dla wyrobów Huty Kryształowej w Lubaczowie. Rytowana i szlifowana dekoracja kielicha pozwala łączyć jego powstanie z osobą księcia Pawła Karola Sanguszki (1680–1750) herbu „Pogoń” i jego drugą żoną Marią Anną Lubomirską herbu „Szreniawa”.
Dekoracja rytowana na czaszy pucharu ukazuje mitologiczną scenę przedstawiającą Orfeusza siedzącego pod drzewem, grającego na lirze, w otoczeniu zwierząt. Po drugiej stronie napis: „Orphus gra zapewnie z drzewem y zwierzami”. Pisownia z błędami pozwala powiązać ten obiekt z saskimi rytownikami z rodziny Heinzów, pracującymi w tym okresie w radziwiłłowskiej hucie szkła w Nalibokach.
Jednym z cenniejszych ze względu na rangę artystyczną przedmiotów w tarnowskim muzeum jest kielich z nakrywą, z przedstawieniem 12 miesięcy. Wiązany jest z Saksonią, z Królewską Hutą Szkła w Dreźnie. Posiada budowę typową dla barowych, okazjonalnych kielichów, a dodatkowo jest wzbogacony stożkowatą ozdobną nakrywą.
Huta szkła w Nalibokach w dobrach nieświeskiej linii Radziwiłłów została założona przez księżnę Annę z Sanguszków Radziwiłłową, wdowę po Karolu Stanisławie, w roku 1722. Huta była bardzo nowoczesna i znakomicie zorganizowana, nie ustępowała innym europejskim przedsięwzięciom gospodarczym tego rodzaju.
Kidusz tłumaczy się z języka hebrajskiego jako „uświęcenie”. Ceremonię tę odprawia się na rozpoczęcie szabatu lub innych świąt, odmawiając specjalne błogosławieństwo nad pucharem czerwonego, słodkiego wina (ewentualnie soku z czerwonych winogron).
Pośród przedmiotów przekazanych w 1922 roku do Muzeum przez Marię Dembowską (która wraz z mężem Bronisławem gromadziła jedną z pierwszych kolekcji etnograficznych na Podhalu) znajduje się również drewniany model kielicha kościelnego zaprojektowany przez Stanisława Witkiewicza, a wykonany przez Jędrzeja Trzebunię.
Jest to jedno z najokazalszych barokowych dzieł polskiego złotnictwa o świeckim przeznaczeniu, jakie dotrwały do dziś w światowych zbiorach. Najbardziej eksponowane sceny na czarze dotyczą tkactwa, będącego w XVII stuleciu głównym źródłem dochodów mieszkańców Leszna. Dwie z nich ilustrują codzienne zajęcia – strzyżenie i tkanie, trzecia ma wyraźnie alegoryczną wymowę.
Srebrne naczynia przechowywane i gromadzone w staropolskich dworach oprócz użytkowych pełniły także funkcje reprezentacyjne. Istniała również osobna grupa naczyń o charakterze przede wszystkim dekoracyjnym, których oryginalna, wyszukana forma, doskonałość kompozycji oraz użyte do wytworzenia materiały miały przede wszystkim olśniewać i wzbudzać zachwyt gości.
Marcin Marciniak i Jan Sapiński nie przypuszczali, że poranek 3 maja 1909 roku przyniesie coś szczególnego i w jakikolwiek sposób zmieni ich życie. Podczas pracy w polu, po uderzeniu lemiesza jeden z nich natrafił na twardy przedmiot. Obrośnięte gliną naczynie okazało się jednym z najcenniejszych zachowanych zabytków rzemiosła artystycznego sztuki przedromańskiej związanej z początkiem chrześcijaństwa na ziemiach polskich.
Tło kulturowe epoki w przypadku tarnowskiej kolekcji znajduje swe odpowiedniki w kulturze sarmackiej, charakteryzującej się potrzebą prezentacji zamożności i bogactwa właściciela. Prym szlachty i magnaterii posiadającej w XVIII wieku olbrzymie latyfundia i przywileje wpływał na rozwój i uprzemysłowienie kraju, a także na potrzebę prezentowania majątku i pozycji społecznej.
Czara włocławska to najcenniejszy i jeden z najstarszych zabytków rzemiosła artystycznego w zbiorach Muzeum Narodowego w Krakowie. Powstała w I połowie X wieku, przypuszczalnie w warsztacie znajdującym się na terenie Lotaryngii lub Alemanii. Wykuta w srebrze, ze śladami złocenia, z dekoracją rytowaną, puncowaną i niellowaną. Na powierzchni naczynia z czterema wypukłymi medalionami umieszczono 8 scen opowiadających historię wyzwolenia Izraela z niewoli Madianitów przez Gedeona...
Życie religijne parafian dopełniało się za pośrednictwem zakładanych przy kościołach konfraterni, które szczyciły się posiadaniem odrębnej kaplicy lub ołtarza bocznego. Pierwsze założone w Niepołomicach i erygowane przez kardynała Zbigniewa Oleśnickiego bractwo Najświętszej Maryi Panny działało prężnie przez półtora wieku, ale w 1596 roku wizytator kościelny zastał je, jak opisał, w stanie aktywności „dewocyjno-pochówkowej”.
Na początku 1657 roku na teren Polski południowej wkroczyła licząca 40 tysięcy żołnierzy armia Jerzego II Rakoczego. Wojska te miały wspierać szwedzkie komendy stacjonujące w Krakowie. Okolice Krakowa skazane były na obecność nowych najeźdźców. 26 marca 1657 roku niepołomicka świątynia została ogołocona z wielu kościelnych przedmiotów — dwukrotnie przez Kozaków i raz przez Szwedów.
Kielich znajduje się w zbiorach muzealnych od 2004 roku, kiedy to został zakupiony w jednym z sądeckich antykwariatów. Jest najstarszym eksponatem rzemiosła artystycznego w sądeckim muzeum. Stanowi przykład XVII-wiecznego złotnictwa małopolskiego o cechach charakterystycznych dla warsztatów tego regionu, takich jak: smukła, gładka czara osadzona w koszyczku, owoidalny nodus, trybowana dekoracja oraz motywy uskrzydlonych główek aniołków, będące częstym elementem zdobiącym krakowskie złotnictwo tego okresu.
Puszka została zakupiona do zbiorów w 1998 roku. Prawdopodobnie pochodzi z nieznanej wsi w okolicach Gorlic. Po wojnie była przechowywana u rodziny księdza z tamtejszej wsi, już jako nieużywana. Puszka (łac. ciborium, pyxis) jest naczyniem służącym przechowywaniu komunikantów. Przyjmuje formę kielicha z dopasowaną pokrywą.
Kielich z pateną stanowi dar dla Jana Pawła II od prezydenta Senegalu, Abdou Dioufana, podarowany Ojcu Świętemu podczas pielgrzymki do Senegalu w dniach 19–23 lutego 1992 roku.
Kielich datowany jest na rok 1738 i pochodzi z warsztatu złotnika Michaela Wissmara z Wrocławia. Stopa na planie sześcioliścia, płaszcz stopy i sześciokątna tuleja dekorowane wicią winnej latorośli na złoconym tle, z sześcioma srebrnymi medalionami, z rytowanymi scenami: Narodziny Chrystusa, Ostatnia Wieczerza, Chrystus Zmartwychwstały, zbieranie manny, winobranie, żniwa.
Kielich wykonany w rzymskiej pracowni około 1360 roku. Ustawiony na dziesięciolistnej stopie z cokolikiem, zdobionym pasem dekoracji geometrycznej. Stopa nakryta gładkim płaszczem, z aplikowanym medalionem o grawerowanym herbie ujętym wieńcem laurowym w polu oraz, po przeciwnej stronie płaszcza, z emaliowaną tarczą przedstawiającą Grupę Ukrzyżowania.
