Jak wyglądały ważki i inne owady, które żyły miliony lat temu? Ich kształty można dziś dokładnie odtworzyć dzięki odciskom zachowanym w wapieniu litograficznym.
Ichtiozaury, zwane inaczej rybojaszczurami, królowały w wodach oceanów przez 155 milionów lat. Żadnemu innemu czworonogowi (z wyjątkiem waleni) nie udało się w takim stylu powrócić do środowiska wodnego. Jednak do dziś nie wiemy, skąd dokładnie wzięły się ichtiozaury...
Co roku na Ziemię spada około miliona ton materii kosmicznej, nie tylko w postaci meteorytów, które w rzeczywistości stanowią znikomy procent spadków, ale przede wszystkim pyłów kosmicznych. Ich ślady odnajdywano także w Małopolsce, między innymi w pokładach soli z Wieliczki.
Idąc za radami prof. Andrzeja Maneckiego, wybitnego kosmologa i znawcy meteorytów, przedstawiamy krótki instruktaż, do którego mogą się zastosować szczęśliwcy będący świadkami spadku materii kosmicznej.
Organizatorzy Igrzysk Olimpijskich w Soczi ogłosili, że sportowcy, którzy zwyciężą w konkurencjach rozgrywanych 15 lutego, otrzymają medale z cząstką meteorytu czelabińskiego, który spadł rok wcześniej, raniąc ok. 1600 osób i uszkadzając kilka tysięcy budynków.
Pod koniec triasu i na początku jury utwory węglanowe były niszczone i usuwane z obszaru lądowego. Środkowojurajskie morze wkroczyło w okolice Krakowa w górnym batonie i trwało nieprzerwanie aż do kimerydu.
W triasie, najpierw w płytkim zbiorniku, a później w głębszym, osadzały się piaskowce z wkładkami mułowców oraz margle i margliste dolomity. W triasie środkowym powstał kompleks skał węglanowych, złożony głównie z wapieni i częściowo z dolomitów.
Złoże soli kamiennej Wieliczka stanowi niewielki wycinek osadów morskiego miocenu wypełniających zapadlisko przedkarpackie i posiada ścisły związek genetyczny z budową geologiczną tego rejonu. Powstało około 13,6 mln lat temu w wyniku sedymentacji osadów w morzu mioceńskim, uformowane następnie tektonicznymi ruchami górotwórczymi. Profil litostratygraficzny złoża i jego otoczenia obejmuje utwory mezozoiczne (jura i kreda) oraz kenozoiczne (neogen i czwartorzęd).
W Polsce historia eksploatacji soli związana jest z morskimi utworami miocenu wypełniającymi zapadlisko przedkarpackie. Seria solna, o miąższości od 250 m w okolicy Wieliczki do 1500 m koło Wojnicza, zbudowana jest z osadów pięciu cyklotemów, tzn. pięciu cykli sedymentacji rozpoczynających się zwykle od skał okruchowych i ilastych (piaskowce, mułowce, iłowce), następnie osadzających się skał ilasto-wapnistych i iłowców anhydrytowych, a na koniec anhydrytów i soli kamiennych.
Kamienie szlachetne przez wieki były pożądane nie tylko ze względu na swoje piękno. Wierzono, że odpowiednio dobrane, leczą rozmaite przypadłości i choroby. Niektóre z nich stawały się bezpośrednim składnikiem mikstur leczniczych. Sproszkowane perły, które, jak sądzono, powstały z boskiej łzy...
