Historia odznaki nawigatora rozpoczęła się w 1918 roku, w odrodzonej Rzeczypospolitej. Odzyskanie przez Polskę niepodległości wiązało się z koniecznością opracowania symboli, wzorów druków urzędowych, odznak. To zadanie spoczęło na artystach, projektantach sztuki użytkowej. Podobnie było w...
Matejko jest autorem kilku malarskich i rysunkowych autoportretów powstałych w różnych okresach twórczości. Niniejszy autoportret, jedyny w kształcie tonda, został namalowany dla córki malarza Heleny i podarowany jej przez ojca 6 kwietnia 1887 roku, na dwudzieste urodziny. Z prawej strony u dołu obrazu widnieje dedykacja: 6|4|rP|1887|HELI ojciec Jan.
Choć Kraków nie figuruje na mapie miast, w których przebywał Adam Mickiewicz, to jednak właśnie tu, w najbardziej centralnym punkcie, stanął pomnik poety. Dziś jego obecność wydaje się oczywista, ale jego powstaniu towarzyszyły gorące dyskusje i spory. Sam pomysł narodził się 14 lat po śmierci...
Paleta malarska, która należała do Jana Matejki jest jedną z ośmiu zachowanych w zbiorach MNK. Jest eksponowana w pracowni artysty w Domu Jana Matejki. Owalna, wykonana z drewna orzechowego, z dwoma przytwierdzonymi na stałe metalowymi naczyniami. Na powierzchni palety widać ślady używanych przez artystę, zaschniętych farb w bogatej gamie kolorystycznej.
Prawdopodobnie jest to biżuteria żałobna z czasów zaborów. Korale, z krzyżem, wykonane prawdopodobnie z czarnej laki, z taśmami aksamitnymi do wiązania na szyi. Przedmiot służył jako rekwizyt w Szkole Sztuk Pięknych w Krakowie.
Prezentowany portret Jana Matejki – dyrektora Krakowskiej Szkoły Sztuk Pięknych – jest gipsowym modelem do popiersia Jana Matejki wykonanego w roku 1894. Popiersie to zdobi portal głównego wejścia do gmachu ASP przy placu Matejki w Krakowie.
Korona dziecięca, ażurowa, zamknięta dwoma kabłąkami, na których skrzyżowaniu znajduje się kula ze śladem po ułamanym krzyżyku. Obręcz ozdobiono ośmioma fleuronami: czterema o formach palmetowo-wstęgowych u nasady kabłąków i czterema liściennymi. Koronę natomiast – kolorowymi, szklanymi imitacjami kamieni szlachetnych o szlifie kaboszonowym i różnych szlifach fasetkowych.
Prezentowany ołówkowy rysunek Jana Matejki jest szkicem do niewykonanego obrazu Długosz i św. Kazimierz. Matejko często podejmował tematy historyczne z okresu panowania Jagiellonów. Wymienić można m.in. takie obrazy jak: Stańczyk w czasie balu na dworze królowej Bony, kiedy wieść przychodzi o utracie Smoleńska (1862), Unia lubelska (1869), Zawieszenie dzwonu Zygmunta (1874) czy Hołd pruski (1880–1882).
Rysunek stanowi studium przygotowawcze do obrazu olejnego Jana Matejki Batory pod Pskowem, znajdującego się w zbiorach Zamku Królewskiego w Warszawie. Obraz został ukończony w roku 1872, a pracę nad szkicami do niego artysta rozpoczął już trzy lata wcześniej. Dzieło to nawiązuje w sposób swobodny do wydarzeń z trzech kampanii wojennych przeciwko Moskwie prowadzonych w latach 1577–1581 przez króla Stefana Batorego.
Szkic prawdopodobnie stanowi studium portretowe Mariana Gorzkowskiego. Ukazuje ujętego w popiersiu, mężczyznę w średnim wieku, o szczupłej twarzy pokrytej zmarszczkami. Mężczyzna ma brodę i wąsy. Ubrany jest przypuszczalnie w surdut, stanowiący strój wizytowy zapoczątkowany w XIX wieku. Wskazują na to widoczne na portrecie poszerzone klapy popularnej wówczas wśród mężczyzn dwurzędowej przedłużonej marynarki. Artysta skupił się jednak przede wszystkim na oddaniu rysów portretowanego.
Święta Kinga była przedstawiana w sztuce na dwa sposoby — jako młoda osoba w bogatym stroju księżnej oraz jako starsza zakonnica w habicie klaryski. Jan Matejko dokonał celowego zestawienia obu konwencji i sportretował św. Kingę w wieku około 60 lat w szatach księżnej, z atrybutami nawiązującymi do jej życia w klasztorze Klarysek (modlitewnik, pastorał, widok klasztoru w Starym Sączu). Modelem do postaci była hr. Katarzyna Adamowa Potocka, znana z innego portretu namalowanego przez Matejkę — tym razem w stroju współczesnym.
Wernyhora — lirnik i wieszcz ukraiński, postać zdaniem jednych legendarna, według innych historyczna, żyjąca w II połowie XVIII wieku — zasłynął z przepowiedni politycznych dotyczących losu Rzeczypospolitej i Ukrainy. Miał w nich przewidzieć krwawe bunty kozackie, rozbiory, nieudane powstania narodowowyzwoleńcze i odrodzenie się państwowości polskiej. Po utracie niepodległości i w czasach kolejno pojawiających się nadziei na restytucję państwa polskiego, krążące w odpisach przepowiednie cieszyły się dużą popularnością. Wernyhora stał się bohaterem utworów literatury romantycznej, m.in. Juliusza Słowackiego, oraz przedstawień malarskich.
Wszyscy znają monumentalny obraz Jana Matejki Bitwa pod Grunwaldem. Dzieło imponujące rozmiarami jest niezwykle dynamiczne, pełne kłębiących się ciał rycerzy, wojowników, koni. Dopiero po chwili obserwator jest w stanie wyodrębnić scenę centralną — Wielki Mistrz Krzyżacki na białym koniu...
Napierśnik wykonany z blachy żelaznej, na krawędziach wyłożony przynitowanymi, mosiężnymi, wycinanymi lamówkami. Zdobiony pośrodku przynitowanym krzyżem kawalerskim wykonanym z mosiężnej blachy.
Leon Wyczółkowski wykonał panneau dekoracyjne Rycerz wśród kwiatów przedstawiające husarza siedzącego na koniu i dmącego w róg na tle łąki pełnej kwiatów. Praca ta była wystawiana w warszawskim Towarzystwie Zachęty Sztuk Pięknych w 1907 roku. Rzeźbiony husarz z Domu Jana Matejki jest identyczny z pierwowzorem wymalowanym na panneau.
Mosiężna tabakierka ma formę okrągłego puzderka. Na wieczku tabakierki znajduje się tondo z miniaturą portretu dziewczynki namalowaną gwaszem na blasze przez Jana Matejkę. Dziewczynka ujęta en trois quarts ubrana jest w niebieską suknię z dekoltem i koronkowym wykończeniem...
W zbiorach Muzeum Historycznego Miasta Krakowa znajduje się ciekawy XIX-wieczny kielich o nieznanej historii. Według tradycji był on związany z postacią Jana Matejki. Srebrny puchar z przykrywką wykonany w stylu historyzującym, swoją formą i dekoracją przypomina gotyckie kielichy.
