Historia odznaki nawigatora rozpoczęła się w 1918 roku, w odrodzonej Rzeczypospolitej. Odzyskanie przez Polskę niepodległości wiązało się z koniecznością opracowania symboli, wzorów druków urzędowych, odznak. To zadanie spoczęło na artystach, projektantach sztuki użytkowej. Podobnie było w...
Choć Kraków nie figuruje na mapie miast, w których przebywał Adam Mickiewicz, to jednak właśnie tu, w najbardziej centralnym punkcie, stanął pomnik poety. Dziś jego obecność wydaje się oczywista, ale jego powstaniu towarzyszyły gorące dyskusje i spory. Sam pomysł narodził się 14 lat po śmierci...
Matejko jest autorem kilku malarskich i rysunkowych autoportretów powstałych w różnych okresach twórczości. Niniejszy autoportret, jedyny w kształcie tonda, został namalowany dla córki malarza Heleny i podarowany jej przez ojca 6 kwietnia 1887 roku, na dwudzieste urodziny. Z prawej strony u dołu obrazu widnieje dedykacja: 6|4|rP|1887|HELI ojciec Jan.
Wszyscy znają monumentalny obraz Jana Matejki Bitwa pod Grunwaldem. Dzieło imponujące rozmiarami jest niezwykle dynamiczne, pełne kłębiących się ciał rycerzy, wojowników, koni. Dopiero po chwili obserwator jest w stanie wyodrębnić scenę centralną — Wielki Mistrz Krzyżacki na białym koniu...
Święta Kinga była przedstawiana w sztuce na dwa sposoby — jako młoda osoba w bogatym stroju księżnej oraz jako starsza zakonnica w habicie klaryski. Jan Matejko dokonał celowego zestawienia obu konwencji i sportretował św. Kingę w wieku około 60 lat w szatach księżnej, z atrybutami nawiązującymi do jej życia w klasztorze Klarysek (modlitewnik, pastorał, widok klasztoru w Starym Sączu). Modelem do postaci była hr. Katarzyna Adamowa Potocka, znana z innego portretu namalowanego przez Matejkę — tym razem w stroju współczesnym.
Paleta malarska, która należała do Jana Matejki jest jedną z ośmiu zachowanych w zbiorach MNK. Jest eksponowana w pracowni artysty w Domu Jana Matejki. Owalna, wykonana z drewna orzechowego, z dwoma przytwierdzonymi na stałe metalowymi naczyniami. Na powierzchni palety widać ślady używanych przez artystę, zaschniętych farb w bogatej gamie kolorystycznej.
Wernyhora — lirnik i wieszcz ukraiński, postać zdaniem jednych legendarna, według innych historyczna, żyjąca w II połowie XVIII wieku — zasłynął z przepowiedni politycznych dotyczących losu Rzeczypospolitej i Ukrainy. Miał w nich przewidzieć krwawe bunty kozackie, rozbiory, nieudane powstania narodowowyzwoleńcze i odrodzenie się państwowości polskiej. Po utracie niepodległości i w czasach kolejno pojawiających się nadziei na restytucję państwa polskiego, krążące w odpisach przepowiednie cieszyły się dużą popularnością. Wernyhora stał się bohaterem utworów literatury romantycznej, m.in. Juliusza Słowackiego, oraz przedstawień malarskich.
Leon Wyczółkowski wykonał panneau dekoracyjne Rycerz wśród kwiatów przedstawiające husarza siedzącego na koniu i dmącego w róg na tle łąki pełnej kwiatów. Praca ta była wystawiana w warszawskim Towarzystwie Zachęty Sztuk Pięknych w 1907 roku. Rzeźbiony husarz z Domu Jana Matejki jest identyczny z pierwowzorem wymalowanym na panneau.
W zbiorach Muzeum Historycznego Miasta Krakowa znajduje się ciekawy XIX-wieczny kielich o nieznanej historii. Według tradycji był on związany z postacią Jana Matejki. Srebrny puchar z przykrywką wykonany w stylu historyzującym, swoją formą i dekoracją przypomina gotyckie kielichy.
