Chanukija, czyli lampka oliwna służąca do palenia symbolicznych świateł na pamiątkę odnowienia kultu w Świątyni w Jerozolimie po zwycięskim powstaniu Machabeuszy w 165 roku p.n.e.
Nietypowa chanukija została osadzona na drewnianej podstawie, w której połowie znajduje się utworzona z dwóch desek ścianka, wzmocniona kolejną deska i metalową plakietą od tyłu. Do ścianki, od frontu przymocowano odlewany, żeliwny świecznik.
Chanuka to trwające osiem dni żydowskie święto świateł, w sensie historycznym upamiętniające zwycięskie powstanie Machabeuszy przeciwko Grekom, za czasów panowania Antiocha IV Epifanesa, w sensie etycznym zaś stanowiące upamiętnienie ocalenia judaizmu, w II wieku p.n.e. jedynej istniejącej religii monoteistycznej opartej na spójnym systemie wartości moralnych.
Świecznik chanukowy zapala się podczas święta Chanuki, obchodzonego na pamiątkę zwycięstwa Judy Machabeusza nad Seleucydami w roku 164 p.n.e. oraz rytualnego oczyszczenia sprofanowanej Świątyni Jerozolimskiej i ponownego jej poświęcenia podczas trwających osiem dni uroczystości. Wykonano wówczas...
Od kilku lat w jeden z grudniowych wieczorów na ulicy Szerokiej znajdującej się na Kazimierzu – dawnej dzielnicy żydowskiej Krakowa – odbywa się szczególna uroczystość. Po przemówieniach zaproszonych gości (do których należy zazwyczaj prezydent Krakowa, przedstawiciele instytucji kulturalnych, rabini) zapalana jest lampka na wielkim, ośmioramiennym świeczniku zwanym chanukiją. Panuje radosna atmosfera, uczestnicy śpiewają, tańczą, a następnie wszyscy częstowani są pączkami....
Świecznik pochodzi najprawdopodobniej z synagogi Wysokiej w Krakowie. W czasie II wojny światowej został zrabowany przez Niemców i przeniesiony do piwiarni, która znajdowała się w tym okresie na wzgórzu wawelskim. Po 1945 roku przechowywany w Państwowych Zbiorach na Wawelu, skąd w 1980 roku przekazany został do zbiorów Muzeum Historycznego Miasta Krakowa.
Powstał prawdopodobnie na przełomie XIX i XX wieku. Jego stopa wsparta jest na trzech leżących lwach. Profilowany trzon zakończono figurką orła z rozpostartymi skrzydłami.
Świecznik ośmiogniazdowy, wykonany na cześć święta Chanuka — zwycięskiego powstania Machabeuszy. Święto — zapisane w księdze Tanachu — liczy ponad 2 tysiące lat. Obchodzone jest od 25 dnia miesiąca kislew do drugiego dnia miesiąca tewet (listopad, grudzień). W czasie tego święta...
